သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ား လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေသာ ေခတ္္

ပုဂံေခတ္ AD- 1044 မွ -1077 အေနာ္ရထာမင္း နန္းတက္ၿပီး AD- 1287 - ပုဂံ ပ်က္သုဥ္းၿပီးေနာက္ တစ္နယ္ တစ္မင္း တစ္တပ္ တစ္ဗိုလ္ အကြဲကြဲ အျပားျပားျဖစ္ကာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ကာကြယ္ေရး ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈတို႔ အဖက္ဖက္တြင္ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္ျပားေနခဲ့ရသည္။ ယင္းကာလကို ဂ်ီးအီး ဟာဗီႏွင့္ ပန္းေဟာလ္ အစရွိသည့္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ား လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေသာ ေခတ္ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္းကို ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ျခင္း ျပဳၾကသည္။

ပုဂံေခတ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းသို႔ ဗမာတိုင္းရင္းသားတို႔ ေရာက္လာၿပီးေနာက္တြင္ တစစႏွင့္ အင္အားအႀကီးဆံုး အေနအထားသို႔ေရာက္ခ်ိန္ျဖစ္သကဲ့သို႔ ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံ လည္ပုိင္းမွ်က ပိုင္နက္ကို လည္းသိမ္းပိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ပ်ဴလူမ်ဳိး တို႔ေနာက္တြင္ ပ်ဴလူမ်ဳိးတုိ႔ကုိ စည္းရုံးသိမ္းသြင္း ၿပီး ဗမာလူမ်ဳိးစုတို႔ႏွင့္ တစုတစည္းထဲ ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ တည္ေထာင္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ အစဦးတြင္ ဗမာလူမ်ိဳးတို႔သည္ ေက်ာက္ဆည္ခရိုင္ ေဒသမ်ားတြင္အေျခခ်ၿပီး တစ္နယ္တစ္မင္းထူေထာင္ကာ စုစည္းေနထိုင္ၾကရာမွ ေအဒီ ၁၀ ရာစုသို႔ေရာက္ေသာ္ ပုဂံမင္း အေနာ္ရထာသည္ အင္အားအႀကီးဆံုးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရကာ မင္းႀကီး ျဖစ္လာသည္။ သို႔ေသာ္အေစာပုိင္း ပုဂံမင္းဆက္မ်ားအေၾကာင္းမွာ ပါးစပ္ေျပာရာဇ၀င္ သာရွိၿပီးတိက်သည့္ သမိုင္းအေထာက္အထား မ်ားကိုမူ ရွာေဖြမေတြ႕ရေခ်။ အေထာက္အထားတို႔ကို အေစာဆံုး စတင္ကာေတြ႕ရသည့္ အေနာ္ရထာမင္း လက္ထက္အေရာက္တြင္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာကို သက္၀င္ယံုၾကည္လာၾကၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရး ၾသဇာအရလည္း အထြတ္အထိပ္ သို႔ေရာက္လာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းအလြန္တြင္ နန္းတက္သည့္ ေစာလူးမင္း၏ အရည္အခ်င္းညံ့ဖ်င္းမႈ မ်ားေၾကာင့္ ပုဂံတိုင္းျပည္ၿပိဳကြဲလုနီးနီး အႏၱရာယ္က် ေရာက္ခဲ့ၿပီး ၄င္းလည္း ရန္သူလက္ခ်က္ျဖင့္ အနိစၥေရာက္ရသည္။ ၄င္းအလြန္တြင္ နန္းစံၾကသည့္ က်န္စစ္သားႏွင့္ အေလာင္းစည္သူ မင္းမ်ား လက္ထက္တြင္ တဖန္အင္အားၾသဇာ ျပည့္၀ၾကေသာ္လည္း ထိုမင္းမ်ားလြန္လွ်င္ ပုဂံ၏ၾသဇာမွာ တဖန္က်ဆင္းသြားရျပန္သည္။ ေနာက္ဆံုး AD- 1287 နရသီဟပေတ့ေခၚ တရုတ္ေျပးမင္း လက္ထက္တြင္ မြန္ဂိုတို႔၏ရန္စစ္ေၾကာင့္ ပုဂံမွာပ်က္စီးျခင္းတို႔ ေရာက္ရသည္။

သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ား သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ႏွင့္ အေရွ ႔ဘက္ ေတာင္ကုန္းေဒသမ်ား တစ္၀ိုက္တြင္ အင္အား တိုးတက္ ႀကီးမားလာရံုမွ်မက ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသမ်ားသို႔ ထိုးေဖာက္ ၀င္ေရာက္ကာ ေက်ာက္ဆည္ လယ္တြင္းနယ္မ်ားကို အခိုင္အမာ အုပ္စီးထားမိၾကသည္။ ပုဂံၿပည္၏ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး အင္အားမ်ား ဆုတ္ယုတ္လ်က္ ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ တန္ခိုးအာဏာမ်ား ေလ်ာ႔ပါးစ ျပဳေနေသာ အခ်ိန္ေလာက္ကပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ေဒသမ်ား အထူးသျဖင့္ ပုဂံမင္းဆက္မ်ား ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္သြားသည္ႏွင့္ တၿပိဳက္နက္ ေက်ာက္ဆည္နယ္ မွ သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၄င္းတို႔၏ တန္ခုိး အာဏာႏွင့္ မင္းဆက္ ကို ထူေထာင္ျခင္း ၿပဳ ရန္ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္ၾကသည္...။ 

ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္ နရသီဟပေတ့ ၏ ေက်ာက္ဆည္ လယ္တြင္း နယ္စား ၿမိဳ႕စားမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ သီဟသူ အသခၤယာ ႏွင့္ ရာဇသႀကၤန္ အစရွိေသာ သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ား အႀကီးအကဲ ေခါင္းေဆာင္ ၃ ဦးတုိ႔ သည္ အင္အား မရွိေတာ့ေသာ ပုဂံမင္းဆက္ ေနာက္ဆံုး ဘုရင္ ေက်ာ္စြာကို နန္းခ်ၿပီးေနာက္ ထင္ရွား ေက်ာ္ၾကားသည့္ မိဖုရားႀကီးဖြားေစာကို ပင့္ေဆာင္ကာ ပုဂံမင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ ေနရာသို႔ ၄င္းတို႔ ကိုယ္ကို အစားထိုးရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ ေၾကာင္းေတြ႔ ရွိရသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မြန္ဂိုတို႔ တပ္ျပန္ရုတ္သိမ္းအၿပီး နန္းတက္ၾကသည့္ ေက်ာ္စြာ၊ ေစာနစ္၊ ေစာမြန္နစ္တို႔မွာ ပုဂံမင္းဟုသာ အသိအမွတ္ျပဳခံရၿပီး အမွန္တကယ္တြင္ ၾသဇာရွိၾကသည္မွာ ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦး ျဖစ္သည့္ အသိခၤယာ -ခြန္အုိက္ဆုိင္ခုိင္၊ ရာဇသႀကၤန္ -ခြန္ယီဆုိင္ကမ္၊ သီဟသူ -ခြန္ဆမ္ဆုိင္ တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕သမိုင္းဆရာတို႔က ထိုကာလကို ျမင္စိုင္းေခတ္(သို႔မဟုတ္) ပထမရွမ္းေခတ္ အျဖစ္လည္း သတ္မွတ္ၾကသည္။

သွ်မ္းညီေနာင္ သုံးဦးမွာ သွ်မ္းမွဴးမွတ္ မ်ဳိးထဲမွျဖစ္ၿပီး ဖခင္မွာ ခြန္ဆုိင္ခမ္းဖန္း ျဖစ္၏ ေပါက္ကန္နန္းေတာ္ကုိ ဆန္ေရ စပါးအမ်ားဆုံး ပံ့ပုိးေသာ ဤသွ်မ္းမိသားစုကုိ ေပါက္ကန္ရွင္ဘုရင္ (တလုတ္ေျပးမင္း) စသည့္ဘြဲ႕သစ္မ်ားျဖင့္ ခ်ီးျမွင့္ေျမွာက္စားေလသည္။ မြန္ဂိုတို႔သည္။ 1303 -April -4-ရက္တြင္ သီဟသူကုိပင္ ေပါက္ကန္၏ ဘုရင္ဧကရာဇ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳကာ ျပန္သြားၾကေတာ့သည္။ ထိုေနာက္ မကၡရာ ၊ ျမင္စိုင္းႏွင့္ ပင္လယ္တို႔တြင္ အသီးသီး မင္းလုပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ အဆုံးတြင္ အငယ္ဆုံးျဖစ္သည့္ ပင္လယ္မင္း(ပင္းယ) သီဟသူက ေနာင္ေတာ္မ်ားကို လုပ္ႀကံကာ 1312 ခုႏွစ္တြင္ ပင္းယၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္၍ မင္းျပဳ အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ 

ပင္းယေခတ္ (သုိ႔မဟုတ္) ျမင္စုိင္းေခတ္

၀ိဇယပူရ ပင္းယေခတ္ သည္ ခရစ္ႏွစ္ 1321 -ခု၊ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ 674 -ခု တြင္ ပင္းယ တြင္နန္းတြင္ ထီးနန္းစိုးစံ ခဲ႔ေသာ တစ္စီးရွင္ သီဟသူ -ခြန္ဆမ္ဆုိင္ လက္ထက္ မွ စ၍ ခရစ္ႏွစ္ 1364-ခု တြင္ နန္းက်ခဲ႔ေသာ ဥဇနာေျပာင္မင္း လက္ထက္ အထိ ျဖစ္ပါသည္ ။ ႏွစ္ေပါင္း 43-ႏွစ္ၾကာျမင္႔ၿပီး မင္းဆက္ (6) ဆက္ ရွိခဲ႔ပါသည္။ ပင္းယေခတ္ ကို ျမင္စိုင္းေခတ္ ဟုလည္း ေခၚပါေသးသည္။

ပင္းယမင္းဆက္ (၆)ဆက္

1.ျမင္စိုင္းရာဇသႀကၤန္ (ေကာဇာ ၆၇၄၊ ခရစ္ 1312) သွ်မ္း

2.မင္းဆက္(၁)တစ္စီးရွင္ သီဟသူ (ေကာဇာ ၆၈၄၊ ခရစ္1322) (ပင္းယ သီဟသူ) သွ်မ္း

3.မင္းဆက္(၂) ဥဇနာ (ပုသိမ္စား) (ေကာဇာ ၇၀၄၊ ခရစ္1342) သွ်မ္း

4.မင္းဆက္(၃) ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာ (ေကာဇာ ၇၁၃၊ ခရစ္ 1351) သွ်မ္း

5.မင္းဆက္(၄) ေက်ာစြာငယ္ (ေကာဇာ ၇၂၃၊ ခရစ္ 1361) သွ်မ္း

6.မင္းဆက္(၅) နရသူ(မာပါမင္း) (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ 1364) သွ်မ္း

7.မင္းဆက္(၆) ဥဇနာေျပာင္မင္း (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ 1364) (ဥစၥနာေပ်ာင္မင္း) သွ်မ္း

ပင္းယ ႏွင္႔ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ေသာ ေဇယ်ပူရ စစ္ကိုင္းေခတ္ သည္ ခရစ္ႏွစ္ 1315-ခု ၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၆၈၄-ခု ( AD 1315 ) တြင္ နန္းတက္ေသာ ပင္းယတည္ သီဟသူ၏ သားအငယ္ ျဖစ္ေသာ အသိခၤယေစာယြမ္း လက္ထက္ မွအစျပဳၿပီး သကၠရာဇ္ ၇၂၆ ( AD 1364 ) တြင္ နန္းက်ခဲ႔ေသာ မင္းေျဗာက္မင္း လက္ထက္ အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၄၉ ႏွစ္ၾကာျမင္႔ ခဲ႔ၿပီး မင္းဆက္ (၇)ဆက္ စိုးစံခဲ႔ပါသည္။

စစ္ကိုင္းမင္းဆက္ (၇)ဆက္

1.မင္းဆက္(၁) အသိခၤယာေစာယြန္း(ေကာဇာ ၆၇၇၊ ခရစ္ 1315) သွ်မ္း

2.မင္းဆက္(၂) တရဖ်ားႀကီး(ေကာဇာ ၆၈၄၊ ခရစ္ 1322) သွ်မ္း

3.မင္းဆက္(၃) ေရႊေတာင္တက္(ေကာဇာ ၇၀၁၊ ခရစ္ 1339) သွ်မ္း

4.မင္းဆက္(၄) ေက်ာ္စြာမင္း(ေကာဇာ ၇၀၆၊ ခရစ္ 1344) (က်စြာမင္း) သွ်မ္း

5.မင္းဆက္(၅) မင္းရဲ(ေကာဇာ ၇၁၄၊ ခရစ္ 1352) (ေနာ္ရထာမင္းရဲမင္း) သွ်မ္း

6.မင္းဆက္(၆) ရတဖ်ားငယ္မင္း (ေကာဇာ ၇၁၇၊ ခရစ္ 1355) သွ်မ္း

7.မင္းဆက္(၇) မင္းေျပာက္(ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ 1364) သွ်မ္း

စစ္ကိုင္းေခတ္ဟု သီးျခားေခၚဆိုနိဳင္ေသာ္လည္း ပင္းယႏွင္႔ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္သျဖင္႔ သီးျခား ခြဲထုတ္ထားျခင္းမရွိပါ။

1.ဆင္ျဖဴအေသတစ္စီးေမ်ာ လာသည္ကို ဆယ္ယူေစၿပီး ဆင္ကတင္ကာ ဆင္ျဖဴရွင္ဘြဲ႕သျဖင့္ သမိုင္းတြင္ တစ္စီးရွင္ သီဟသူ အျဖစ္၎၊ ပင္းယၿမိဳ႕တည္ သီဟသူ အျဖစ္၎ ေက်ာ္ၾကားေပသည္။ ရံဖန္ရံခါ သီဟသူရ ဟူေသာဘြဲ႔ ျဖင့္လည္း ေတြ႔ရတတ္သည္။

2.ပင္းယတြင္ ၿမိဳ႕မတည္မီ အင္းဝေနရာတြင္ ၿမိဳ႕တည္ရန္ သုံးႀကိမ္တိုင္တိုင္ ႀကိဳးပမ္းေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ပင္းယတည္ၿပီးေနာက္ သုံးႏွစ္အၾကာတြင္ သားေတာ္တစ္ပါးျဖစ္သည့္ အသိခၤယာေစာယြန္း ကို စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕တည္ေပးၿပီး မင္းအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ သီဟသူ လြန္လွ်င္ သားျဖစ္သူ ဥဇနာ(ပုသိမ္စား)က ပင္းယနန္းကို ဆက္ခံသည္။

ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာသည္ ပင္းယေခတ္ တစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏ သားေတာ္အငယ္ ျဖစ္သည္။ (ခရစ္-1351)(ေကာဇာ-၇၁၃)တြင္ နန္းတက္သည္။ နန္းသက္ ၉-ႏွစ္ျဖစ္သည္။ သားေတာ္သံုးပါးရွိသည္။ သားေတာ္အႀကီးမွာ ဥဇနာေျပာင္မင္း ျဖစ္သည္။ သားေတာ္အလတ္မွာ ေက်ာ္စြာငယ္ ျဖစ္ၿပီး သားေတာ္အငယ္မွာ နရသူ (ေမာပါမင္း) ျဖစ္သည္။ ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာ ၿပီးေနာက္ သားေတာ္အလတ္ ေက်ာ္စြာငယ္ နန္းတက္သည္။ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္တြင္ ျမန္မာတို႔ရိုးရာအရ ကိုးကြယ္သည့္ အကျပင္ ၃၇ မင္း အနက္ ငါးစီးရွင္နတ္ အျဖစ္သို႔ေရာက္သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။

ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာ လက္ထက္တြင္ ကာခ်င္း သီခ်င္းမ်ား ေခတ္စားသည္။ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ကာခ်င္းသီဆို၍ ကသည္။

နရသူ(ေမာပါမင္း)သည္ ငါးစီရွင္ေက်ာ္စြာ၏ သားေတာ္ငယ္ ျဖစ္သည္။ နရသူသည္ (ခရစ္ႏွစ္-1364) (ေကာဇာ-၇၂၆) တြင္ နန္းတက္သည္။ ၎လက္ထက္တြင္ စစ္ကိုင္းတြင္စိုးစံေနေသာ မင္းေျပာက္အား မင္းမ်ိဳးမင္းရိုးမမွန္သူဟု စြပ္စြဲကာ မသင့္မျမတ္ျဖစ္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နရသူက ေမာသွ်မ္း သိုခ်ည္ဘြားအား စစ္ကိုင္းကို လာေရာက္တိုက္ခိုက္ရန္ ဖိတ္ေခၚသည္။ သိုခ်ည္ဘြားလည္း နရသူဖိတ္ေခၚသည့္ အတိုင္း စစ္ကုိင္းကို စစ္ခ်ီ၍ တိုက္လွ်င္ မင္းေျပာက္ႏွင့္ တကြတစ္ၿမိဳ႕လံုး ၾကခတ္၀ရာ ဘက္သို႔ ထြက္ေျပးၾကသည္။ တစ္ဖန္ သိုခ်ည္ဘြားသည္ စစ္တိုက္ရာ မကူေကာင္း ေလာဟု အမ်က္ထြက္၍ ပင္းယကိုကူး၍ တိုက္ကာ နရသူကိုပါ ဖမ္းယူသြားေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေမာပါနရသူဟု တြင္သည္။

ျမန္မာရာဇ၀င္ မ်ားတြင္ ေမာသွ်မ္းမ်ား (ယခုမုိးေကာင္း မုိးညွင္းေဒသ ေနသွ်မ္းမ်ားကုိ ဆုိလုိသည္) ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္သျဖင့္ စစ္ကိုင္းႏွင့္ ပင္းယ သွ်မ္းမင္း ဆက္မ်ား ကုန္ဆုံးေလေတာ့သည္။

 ၁၃၆၄- ခုႏွစ္ သွ်မ္းျမန္မာ အႀကီးအကဲ တစ္ဦးျဖစ္သူ သတိုးမင္းဖ်ားသည္ ဂႏၲဝင္အမည္ ရ႒ပူရ သို႔မဟုတ္ ရတနာၿမိဳ႔ေတာ္ဟူ၍ ဧရာဝတီျမစ္နဒီႏွင့္ ျမစ္ငယ္ျမစ္တုိ႔ ဆံုဆည္းရာ ၿမိဳ႔ငယ္ေလးတစ္ခုမွ်သာ ျဖစ္လ်က္ ေက်ာက္ဆိုင္ခ႐ိုင္အတြင္း ရြာသိမ္ ၁၁ ခု ၿခံရံၿပီး ေက်ာက္ဆည္ လယ္တြင္းနယ္မ်ားကို ျဖတ္သန္း စီးဆင္းသည့္ ေဇာ္ဂ်ီစမံုျမစ္ ပန္းေလာင္းျမစ္ႏွင့္ ျမစ္ငယ္ ဆက္လက္ၿပီး ဧရာ၀တီျမစ္ တို႔ ဆံုဆည္းမိသည့္ အကြက္အကြင္းက်ေသာ ေဒသတြင္နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ တည္ေလသည္ အင္းဝအမည္ကိုယ္၌က ရွမ္းအေခၚ ကုန္းပတ္လည္ေရျပင္ အင္းဝ သို႔မဟုတ္ အဝင္ဟုဆိုျခင္းျဖစ္သည္ လူျပဳလုပ္သည့္ ကၽြန္းတစ္ခုအေပၚ တည္ထားေတာ္မူခဲ့သျဖင့္ ယင္းသည္မက ျမစ္သာေခ်ာင္းတစ္ခု တူးေျမာင္းတစ္ခုတူးရာမွ နဒီဧရာႏွင့္ ဆက္ဖို႔ႀကံရြယ္ခ်က္ ျမစ္ငယ္ျမစ္ ထိုနစ္ျမစ္ေၾကာင့္ ထြက္လာသည့္တူးေခ်ာင္း ေျမဖို႔ရာ အင္းဝမွာျဖစ္လာရသည္။ အေၾကာင္းျပဳ၍ အင္း၀ၿမိဳ ႔ဟုုစတင္ ေခၚေ၀ၚလာၾကသည္။

တစ္နယ္ တစ္မင္းျဖစ္ေန သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ေဒသကို တျဖည္းျဖည္း စည္းလံုး သိမ္းသြင္း ကာ အင္း၀မင္းဆက္ကို ထူေထာင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကို စည္းလံုးသိမ္းသြင္း ဖို႔ႀကိဳးပမ္းရာတြင္ သတိုးမင္းဖ်ားသည္ အရည္းႀကီး ရွင္ေယာင္မ်ားအား သုတ္သင္ပံု သူခိုးႀကီး ငတက္ျပားအား ဖမ္းဆီး ပံုႏွင့္ ဓါးျပတစ္ဦးအားသတ္ျဖတ္ၿပီး ေနာက္အေလာင္း၏ ရင္ဘတ္ေပၚတြင္ ထမင္းစားျပပံုမ်ား ကို ျမန္မာရာဇ၀င္ မ်ားတြင္ ဖြ႔ဲႏြဲ႔ေရးသား ေဖာ္ျပၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ တစ္လႊားရွိ ေမာသ်ွမ္း မ်ားကိုကား စည္းလံုး သိမ္းသြင္း ႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေခ်။ ယင္းသို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဘက္ တစ္လႊားတြင္ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ တန္ခိုး အင္အားႀကီးမားလ်က္ ၄င္း ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ေဒသတ၀ိုက္တြင္ အင္း၀ကို ဗဟုိျပဳသည့္ သွ်မ္းျမန္မာ ပေဒသရာဇ္ မင္းဆက္သည္ တစ္စထက္ တစ္စ တန္ခိုး အင္အားႀကီးမားလွ်က္ရွိ ေနၾကခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ တစ္လႊား အထူးသၿဖင႔္ တနသၤာရီ ကမ္းရိုးတန္း တစ္၀ိုက္တြင္ ေတာင္ပိုင္း ယိုးဒယားသွ်မ္းမ်ား၏ တန္ခိုး အာဏာ သည္လည္း တစ္ျဖည္းျဖည္းလႊမ္းမိုးစ ျပဳလာသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္ ။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မြန္-ျမန္မာ-သွ်မ္း သုံးပြင့္ဆုိင္ အားၿပိဳင္မႈႀကီးအျဖစ္ ေတြ႕ျမင္ရေလသည္။

သွ်မ္းဘုရင္မ်ားသည္ ပုဂံေခတ္ ျမန္မာ႔ယဥ္ေက်းမွဳ အစဥ္အလာႏွင့္ အေဆာင္ အေယာင္မ်ား ကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း ျခင္းျပဳရံု မွ်သာမက ၄င္းတို႔ ကိုယ္ကိုုလည္္း အင္း၀ ေရႊနန္းရွင္ အျဖစ္ျဖင့္ ခံယူ ထင္ျမင္ ေစခဲ႔ေၾကာင္း ဂ်ီအီးဟာဗီ၏ စာအုပ္တြင္ ေရးသား ေဖာ္ျပထားသည္။ ပုဂံမင္း ဆက္ဘုရင္ မ်ား၏ အင္း၀ ကိုၿမိဳ ႔ေတာ္ျပဳၿပီး မံုရြာ ႏွင့္ ေရႊဘို ခရိုင္ထိ လႊမ္းမိုး ႀကီးစိုးခဲ့ ၾကေသာ သွ်မ္းမ်ားသည္ ဗမာပေဒသရာဇ္ မိဖုရားေဟာင္းမ်ား ႏွင့္ ေမာင္းမ မိႆံမ်ားကို သွ်မ္းပေဒသရာဇ္ ဘုရင္မ်ား၏ အႀကီးအကဲ မ်ားက သိမ္းပိုက္ ယူငင္လိုက္ၾက သၿဖင့္၄င္းတို႔ မွ ဆင္းသက္ ေပါက္ဖြားလာေသာ သွ်မ္းျမန္မာ ေသြးေႏွာ သူမ်ားသည္ အင္း၀ကို ဗဟုိျပဳၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ေဒသကို ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ မွ် စိုးစံခဲ့ၾကသည္...။

၄င္းအျပင္ သွ်မ္းျမန္မာ ေသြးေႏွာေသာ အင္း၀ ဘုရင္မ်ား စိုးစံခဲ့ၾကသည့္ ကာလ သမိုင္း တစ္ ေလွ်ာက္တြင္ ျမန္မာစာေပသည္ သိသိသာသာႀကီး ထြန္းကား ဖြ႔ံၿဖိဳးၿပီး ပင္းယ ငါးစီးရွင္ ေက်ာ္စြာ ႏွင့္ အင္း၀ ဒုတိယ မင္းေခါင္ စေသာ ေရႊနန္းရွင္ႀကီးမ်ား ကိုယ္တိုင္ ျမန္မာ စာဆိုေတာ္ႀကီး မ်ားျဖစ္ေနသည္ ကို ေတြ႔ရွိရသည္္။

အင္း၀မင္းဆက္ ဘုရင္မ်ား၏ အင္အား ေလ်ာ့ပါးသည္႔ သကၠရာဇ္ 1527 ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းစ၀္လံု ႏွင့္ သားေတာ္ သိုဟန္ဘြားတို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ အင္း၀ကို ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ျခင္း ျပဳသည္။ ျမန္မာ ရာဇ၀င္မ်ားတြင္ အင္း၀ဘုရင္ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတိသည္ ယင္း တိုက္ပြဲတြင္ အေျမာက္ဆံထိၿပီး က်ဆံုးေၾကာင္း ေဖၚျပၾကသည္။ မိုးညွင္းစလံုသည္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္၏ တူေတာ္ မင္းႀကီးရန္ေနာင္၏ အကူအညီၿဖင့္ ၄င္း၏သားေတာ္ သိုဟန္ဘြားကို အင္း၀တြင္ နန္းတင္ၿပီး မိုးညွင္းသို႔ျပန္ သြားေၾကာင္းျဖင့္ေရးသား ေဖာ္ျပၾကသည္။ ထုိေခတ္ကုိ ဒုတိယသွ်မ္းေခတ္ ဟု ဆုိၾကသည္။ သုိဟန္ဘြာကုိ မင္းႀကီးရန္ေနာင္၏ လုပ္ႀကံျခင္းခံရၿပီးေနာက္ အုန္းေဘာင္ခုံမႈိင္း နန္းတက္ေလသည္။ (သုိဟန္ဘြား၊ အုန္းေဘာင္ခုံမႈိင္း၊ မုိးၿဗဲနရပတိ) တို႔လက္ထက္တြင္ ေတာင္ဖက္မွ ဟံသာ၀တီကိုသိမ္းယူကာ အင္အားႀကီးလာသည့္ ေတာင္ငူမွ တပင္ေရႊထီးႏွင့္ ဆက္လက္၍ စစ္ခင္းၾကသည္။ ထိုေနာက္ စစ္ကိုင္းမွေန၍ အင္း၀မွ မိုးျဗဲနရပတိကို တိုက္ခိုက္ၿပီး နန္းတက္လာသည့္ စစ္ကုိင္းနရပတိစည္သူ လက္ထက္တြင္မူ ဘုရင့္ေနာင္၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ နန္းက်ကာ (ပထမ)အင္း၀ေခတ္လည္း ကုန္ဆံုးေလသည္။ ဤသည္ကာ ျမန္ႏုိင္ငံတြင္း သွ်မ္းမ်ားလႊမ္းမုိး ႀကီးစုိးေသာေခတ္ မ်ားျဖစ္ေလသည္။

ယဥ္ေက်းမႈ
ပုဂံေခတ္မွစ၍ ယဥ္ေက်းမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ပ်ဴႏွင့္ မြန္ တို႔ၿပီးလွ်င္ တုိးတက္ျဖစ္တည္လာသည့္ ယဥ္ေက်းမႈဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ ပ်ဴတို႔ထံမွ ဘာသာ၊ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ ႏွင့္ မြန္တို႔ထံမွ အႏုပညာ၊ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး ၊ စာေပအကၡရာ အစရွိသည္တို႔ကို သင္ယူခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နရပတိစည္သူမတိုင္မွီအထိ တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ပုဂံရွိ ေစတီပုထိုးမ်ားမွာ မြန္တို႔၏ ဓေလ့၊ လက္ရာႏွင့္ အယူအဆမ်ား လႊမ္းမိုးေနသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ သို႔ေသာ္ နရပတိစည္သူ လက္ထက္မွစ၍ လက္ေတြ႕က်သည့္ ျမန္မာမ်ား၊ သွ်မ္းမ်ား၊ သွ်မ္းျမန္မာတို႔သည္ စိတ္ကူယဥ္ဆန္သည့္ မြန္တို႔ထက္ ပို၍တက္ၾကြသည့္၊ အရပ္ေဒသႏွင့္ ပိုမိုကိုက္ညီမည့္ လက္ရာမ်ားကို တီထြင္သံုးစြဲလာၾကသည္ ကုိေတြ႔ျမင္ရေလသည္။

ထုတ္ႏုတ္

• သွ်မ္းလူမ်ိဳးမ်ားအေၾကာင္း။ ေဒါ့ဗ္

• သွ်မ္းေခတ္။ ဂ်ီအီးဟာဗီ ။ပန္း။ ေဟာလ္။

• အေရွ႕ေတာင္အာရွရာဇ၀င္၊ ေဟာ-၁၉၅၅

• ၿမန္မာရာဇ၀င္ (ဟာေဗး ၁၉၂၅)

ခ်စ္ေသာ စာဖတ္ပရိသတ္ႀကီးအား အစဥ္သျဖင့္ ေလးစားလွ်က္ 

"۩"