ေကာင္းမူလုံ ေစတီေတာ္

ေရွးေဟာင္း ျမန္မာ့ဆုိရုိး စကားတြင္ ေအာက္တြင္ ေရႊတီဂုံ၊ အထက္တြင္ ေကာင္းမူးလုံ ဟူေသာစကားရွိသည္ႏွင့္ အညီ ျမန္မာႏုုိင္ငံ အထက္ပုုိင္း ပူတာအုုိတြင္ ရွိေသာ သွ်မ္းအေခၚ ေကာင္းမူး ေစာ၀့္ကန္ခမ္း ေခၚ ေရႊဆပ္မင္း ေစတီေတာ္ (ယခုေကာင္းမူးလုံ ေစတီေတာ္) ၏ သာသနာေရး ဆုိင္ရာ သမုိင္းႏွင့္ သက္ေသသာဓက ျပဳၾကပါသည္။ ေကာင္းမူးလုံးလုန္ ေစတီေတာ္၏ သက္တမ္းမွာ ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယျပည္ မဇၥ်ိမေဒသမွ သီရိဓမၼာေသာက (အေသာကရာဇာ) မင္းႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ပါသည္။

ထုိေစတီေတာ္ တည္ထားကုိယ္းကြယ္ခဲ့စဥ္ကပင္လွ်င္ ခမ္းတီးလုံ ေဒသတြင္ တုိးတက္ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈ ရွိၿပီးျဖစ္ေသာ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းရွိၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ထုိလူ႔အဖြဲ႔စည္းမွာ တုိင္းခမ္းတီး လူမ်ဳိးမ်ားသာ ျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားစာရင္း၊ ျမစ္ေခ်ာင္းေတာေတာင္ လြင္ျပင္ အမည္နာမ မ်ားႏွင့္ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသျပလွ်က္ရွိပါသည္။ 

ပူတာအုုိျဖစ္ စဥ္သမုုိင္းအက်ဥ္း ( ပူတာအုိဆုိသည္မွာ ခႏၱီးသွ်မ္းစကား ပူေတာင္း မွ ေျပာင္းလဲလာ ျခင္းျဖစ္သည္။ “ပူ=အဖုိး၊ ေတာင္း=ေစာင့္၊ ေမွ်ာ္သည္ဟု အဓိပၸါယ္သျဖင့္ ပူေတာင္း=အဖုိးေမွ်ာ္”သည့္ေနရာ ဟုဆုိႏုိင္သည္။ ၿမိဳ႕ကုိစတင္ ဖြဲ႕စည္းစဥ္က “ပူေတာင္းၿမိဳ႕”ဟု ေခၚဆုိခဲ့ၾကသည္။ ပူေတာင္းကုိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ (PUTAO) ေရးရာမွ ျမန္မာအသံထြက္မွာ ပူတာအုိ”ျဖစ္သြားသည္ ဟုဆုိသည္။)

BC-304သာသနာကၠရာဇ-၂၄၄ တြင္တည္ ခဲ့ေသာ ေကာင္းမူးလုံ ေစတီေတာ္သည္
ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ၿပီး ျဖစ္၍ ခမ္းတီးသွ်မ္း တုိ႔၏ ေနထုိင္သည့္ ကာလ သက္တမ္းကုိ မွန္းဆႏုိင္ေပသည္။

ခမ္းတီးလုံ ကုန္းျမင့္ေဒသရွိ ခမ္းတီးသွ်မ္းတုိ႔သည္ ပထမ အသုတ္ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္သည္ ခမ္းတီးသွ်မ္း ဒုတိယ အသုတ္ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္သည့္ ခမ္းတီးသွ်မ္းဟူ၍ ႏွစ္သုတ္ ရွိပါသည္။

ေကာင္းမူးလုံ ေစတီေတာ္ တည္ထားကုိးကြယ္စဥ္ ကာလက ရွိႏွင့္ၿပီးေသာ သွ်မ္းမ်ားသည္ ပထမ အသုတ္ျဖစ္ပါသည္။

သွ်မ္းအေခၚ မိန္းေကာင္ (ယခုုမုိးေကာင္း) ေစာ္ဘြားႀကီး ေစာ၀့္ခြန္ဆမ္လုန္ (စ၀့္ဆမ္တာ၊ စ၀့္ဟုိရွန္-မုိးေကာင္းျမနန္းရွင္ AD -1320 ေက်ာ္ခန္႔ လက္ထက္တြင္ ခမ္းတီးလုံေဒသသုိ႔ မန္ခ်ဴးမ်ားမၾကာ ခဏ က်ဴးေက်ာ္ခဲ့ပါသည္။

ခမ္းတီးလုံေစာ္ဘြားႀကီး၏ စစ္ကူေတာင္းခ်က္အရ မုိးေကာင္းေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ခြန္ဆမ္လုံ သည္ စစ္သည္မ်ားေစလႊတ္ ႏွိမ္ႏွင္းေစခဲ့ပါသည္။ မန္ခ်ဴးလူမ်ဳိးကုိ သွ်မ္းမ်ားက ဖန္လူမ်ဳိး ဟုေခၚသည္ဟု ၀န္းသုိေစာ္ဘြာ ႀကီး စ၀္ေအာင္ျမတ္၏သား ဦးခြန္လြန္း၏ ရွင္းလင္းျခင္းကုိ မွတ္သားခဲ့ရ ပါသည္။

မုိးေကာင္းေစာ္ဘြားႀကီး ေစလႊတ္လုိက္ေသာ စစ္သူႀကီးမ်ားသည္ ခမ္းတီလုံျပည္၏ နယ္ေျမ လုံၿခံဳေရးအတြက္ နယ္ေျမပုိင္းျခား၍ အပုိင္းလုိက္ တာ၀န္ယူ ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ပါသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ မုိးေကာင္းမွ ခမ္းတီလုန္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသာ အင္အားစုအျဖစ္ ဒုတိယအႀကိမ္ေရာက္ရွိျခင္းျဖစ္သည္။
ယင္း မိန္းေကာင္ (မုိးေကာင္း) ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀့္ခြန္ဆမ္လုန္၏ အင္အားစုမ်ားတြင္ မုိးေကာင္းေဒသခံသွ်မ္းမ်ားႏွင့္ ေမာျပည္မွ ေမာအဆက္အႏြယ္မ်ား ပါ၀င္မည္သာျဖစ္ပါသည္။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ မုိးေကာင္း ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀့္ခြန္ဆမ္လုံသည္ (စ၀့္ဟုိရွန္) ေမာျပည္ (ေရွးေဟာင္း စယ္လန္႔ျပည္) ဘုရင္ေဆခန္ဖွ (သုိ၀္ခန္ဘြား)၏ ညီေတာ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
သုိ႔ျဖစ္၍ စာေပညာ၊ စစ္ပညာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပညာႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲမႈမ်ား တုိးတက္ေနၿပီျဖစ္ေသာ ေမာသွ်မ္းအႏြယ္မ်ား ထံမွ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ အေတြ႔ႀကံဳမ်ား ကုိ ခမ္းတီးလုံ ေဒသခံ သွ်မ္းမ်ားသည္ ခမ္းတီးလုံ သုိ႔ေရာက္ရွိလာေသာ သွ်မ္းမ်ားထံမွ ရရွိသည္ဟု မွန္းဆ သုံးသပ္ရပါသည္။

ပူတာအုိၿမိဳ႕၊ ဟုိခုိရပ္ကြက္ ဦးေစာႏြဲ႔ပီေတာင္ ေနအိမ္တြင္ ထိန္းသိမ္းထားေသာ ေရွးေဟာင္း ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ား၏ ဓါး၊ လွံမ်ား၏ ပုံသ႑ာန္ႏွင့္ ေက်ာက္စီထားမႈမ်ားသည္ ေမာမင္းျပည္ေထာင္ (MOA Kingdon) ေခတ္ကာလ သုံးစြဲခဲ့ေသာ လက္ရာမ်ားႏွင့္ တူညီေနသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။

ေရွးေခတ္ခမ္းတီးလုံ ေဒသသည္ တရုတ္ျပည္မွ တိဘက္ျပည္သုိ႔ သြားရာ စခန္းေထာက္ၿမိဳ႕ တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ခမ္းတီးလုံသည္ (ပူတာအုိနယ္) မွ မုိးေကာင္း၊ မႏၱေလး မင္းေနျပည္ေတာ္သုိ႔ အသြားအျပန္ ၂-လ ေက်ာ္ ၃-လနီး ရွိသည္ဟုဆုိပါသည္။

 သုိ႔ရာတြင္ ေတာင္ၾကားလမ္းကုိ ျဖတ္၍ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ အာသံနယ္သုိ႔ သြားလွ်င္ ၇-ရက္မွ  ၁၀-ရက္ အထိသာ ၾကသည္ဟု သိရသည္။ ယင္းအေၾကာင္းေၾကာင့္ ခမ္းတီးလုံေဒသရွိ သွ်မ္းမ်ားသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ အာသံျပည္ႏွင့္ ကူးလူးဆံမႈ ပုိမုိမ်ားျပားခဲ့ရသည္။

ခမ္းတီးသွ်မ္း၏ အသုံးအေဆာင္အခ်ဳိ႕သည္ အိႏၵိယ လူမ်ဳိးတုိ႔၏ လက္ရာပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခမ္းတီးတုိ႔၏ အုိးစည္၊ ဗုံေမာင္းမ်ားသည္း သွ်မ္းကုန္း ျပင္ျမင့္မွ တုိင္းလုံ သွ်မ္းအုိးစည္ႏွင္မတူပါ။ အိႏၵိယလူမ်ဳိးတုိ႔၏ အုိးစည္ႏွင့္ သီးမွဳတ္တူရိယာမ်ားႏွင့္ တူညီ ေနသည္။ မဇၥ်ိိမေဒသေခၚ ေရွးေဟာင္ အိႏၵိယျပည္မွ တုိက္ရုိက္လာေသာ ရာမႏွင့္ အကၡဏဇာတ္မ်ားကုိ အထူးရင္းႏွီး ႏွစ္သက္ၾကသည္။

ခမ္းတီးသွ်မ္းတုိ႔၏ ဗုဒၶဘာသာ အယူ၀ါဒသည္ ေရွးေဟာင္း သထုံျပည္၊ ပုဂံျပည္မွတဆင့္ ျပန္႔ပြားလားျခင္း မဟုတ္ပဲ၊ အိႏၵိယျပည္မွ တုိက္ရုိက္ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ ၾကသည္။ ပုဂံေခတ္ေစတီ ပုထုိးမ်ားထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္သက္တမ္းကြာျခားသည့္ ခမ္းတီးလုံေဒသ ရွိ ေကာင္းမူးလုံေစတီေတာ္ သမုိင္းက သက္ေသျပလွ်က္ရွိပါသည္။

ပုဂံေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္အတြင္း ခမ္းတီးလုံ မင္းျပည္ေထာင္ႏွင့္ ျမန္မာမင္းျပည္ေထာင္ တုိ႔ဆက္သြယ္ ဆက္ဆံသည့္ သမုိင္းအေထာက္အထား မေတြ႕ ရွိရေသးပါ။

သုိ႔ရာတြင္ ကုန္းေဘာင္းမင္းဆက္ တတိယေျမာက္ ဆင္ျဖဴရွင္ မင္း (A D -1764-1777 ) လက္ထက္္မွစ၍ ဆက္ဆံခဲ့သည့္ အေထာက္အထား မွတ္မတ္းမ်ားကုိ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါသည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဆင္ျဖဴရွင္ မင္းလက္ထက္တြင္ ခမ္းတီးလုံျပည္ မန္ေစလုံနယ္ ေစာ္ဘြားႀကီး မုိင္းဟုန္သည္ ႏုိင္ငံေရး၊သာသနာေရး ကိစၥမ်ားကုိ သြားေရာက္ ညိွႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္ ခဲ့ရာ ဆင္ျဖဴရွင္ မင္းသည္ ၎ေစာ္ဘြားႀကီးအား - ေစာသီဟရာဇာ -ေစာေဆဟုမ္ခန္ဖ၊ ေစာဖဟြမ္ ဆိန္ငမ္းမိန္း၊ မန္ေစလုံ ဟူေသာ ျမန္မာ ကဗ်ည္း အကၡရာခတ္ႏွိပ္သည့္ ေရႊျပားဆု တံဆိပ္ေတာ္ကုိ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။

 ကုန္းေဘာင္း မင္းဆက္ ဘုိးေတာ္ဘုရား (A D -1782-1820 ) လက္ထက္တြင္ မန္ေစလုံ ေစာဘြားႀကီး ေစာဖဟိန္းသည္ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ နန္းတက္ ဘိသိတ္ပြဲကုိ တက္ေရာက္ခဲ့သျဖင့္ မဟာ၀ဏသီဟရာဇာ ဟူေသာ ဗ်ည္းအကၡရာ ခတ္ႏွိပ္သည့္ ေရႊတံဆိပ္ေတာ္ႏွင့္ ေငြဓါးတစ္လက္ကုိ ခ်ီးျမင့္ခဲ့ပါသည္။ မင္းတုန္းမင္း (AD-1874-1879) လက္ထက္တြင္ မန္ေစလုံ ေစာဘြားႀကီး ေစာ္ႏြဲ႔ညီသည္ မင္းတုန္းမင္း၏ နန္းတက္ ဘိသိတ္ပြဲကုိ တက္ေရာက္ခဲ့သျဖင့္ မင္းတုန္းမင္းက မန္စည္ မဟာေဒ၀သီဟရာဇာ ဘြဲ႔ကုိ ေရႊျပားခတ္ႏွိပ္ ခ်ိးျမွင့္ခဲ့သည္။

ေစာ္ဘြားႀကီး ေဆဟုတ္ ဘြဲ႔ခံ ေစာ္ႏြဲ႔ႏုိ (ဖန္ခုိင္) လက္ထက္တြင္ သီေပါမင္း (A D -1879-1885 ) ၏နန္းတက္ပြဲကုိ တက္ေရာက္ခဲ့သျဖင့္ သီေပါမင္းက မဟာသီဟ၀ံသေဒ၀ရာဇာ ဘြဲ႔ခံ ေရႊတံဆိပ္ႏွင့္ ေငြဓါး၊ ထီး၊ လွံ၊ အျခံအရံ ပစၥည္းမ်ားကုိ ခ်ီးျမင့္ခဲ့သည္။ ေစာဖတန္ဆုိင္ လက္ထက္တြင္ ခမ္းတီးခလုန္ေဒသသည္ ၿဗိတိသွ် ကုိလုိနီနယ္ေျမ အျဖစ္က်ေရာက္ခဲ့ပါသည္။

ၿဗိတိသွ်အစုိးရ ဘုရင္ခံက ခမ္းတီးလုံ ေစာ္ဘြားမ်ားအား ေစာ္ဘြားရာထူး အသိအမွတ္ျပဳ ခန္႔လပ္လြာ ဆာနဒ့္ (SHNAD) ေခၚ စာခၽြန္လႊာမ်ားကုိ ေပးအပ္၍ ေစာ္ဘြားမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္ခန္႔အပ္ထားခဲ့သည္။ 1926 -ခုႏွစ္ ခမ္းတီးလုံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အမိန္႔ထုတ္ျပန္၍ ခမ္းတီးလုံ ေဒသကုိ သီးျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။

ယင္းထုတ္ျပန္ေသာ အမိန္႔သည္ ယခုတည္ဆဲ ဥပေဒအမိန္႔တြင္ ပါ၀င္ေနေသးပါသည္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ပထမဦးဆုံးေသာ သမၼတ ျဖစ္ေသာ စ၀္ေရႊသုိက္က အေလးခ်ိန္ ၅၀ က်ပ္သားရွိ ေငြဖလားႏွင့္ ကြမ္းအစ္ကုိ ခ်ီးျမင့္ ခဲ့သည္။

၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႔ ၁၀ ႀကိမ္ေျမာက္ လြတ္လပ္ေရးေန႔ အခမ္းအနားကုိ တက္ေရာက္ခဲ့ သျဖင့္ သမၼတအိမ္ေတာ္မွ ၀႑ေက်ာ္ထင္ ဘြဲ႔တံဆိပ္ကုိ ခ်ီးျမင့္ခဲ့သည္။ 1962 -ခုႏွစ္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစုိးရ လက္ထက္တြင္ ခမ္းတီးလုန္ ေဒသေစာ္ဘြား (၇) ဦးတုိ႔ႏွင့္ တုုိ႔သည္ မိမိတုိ႔၏ ေစာ္ဘြား အာဏာမ်ားကုိ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီ အစုိးရထံ စြန္႔လႊတ္လႊဲေျပာင္း ခဲ့ရပါသည္။

ယခုုသွ်မ္းျပည္နယ္တြင္း သွ်မ္းႀကီးေစာ္ဘြားမ်ားသာလွ်င္  အဏာစြန္႔လြတ္ ခဲ့ရျခင္းမဟုုတ္ပါ အလားတူ ပူတာအုုိ ဆင္ကလိန္ ခႏၱီး ၊ ေသာင္သြတ္ေစာ္ဘြား မ်ားလည္းပါ၀င္ ခဲ့ပါသည္။

၀မ္းနည္းဘြယ္ ေကာင္းသည္မွာ ယေန႔သွ်မ္းျပည္နယ္ထဲမွ သွ်မ္းႀကီး ေစာ္ဘြားမ်ား ဦးေဆာင္ဦးရြတ္ျပဳလုုပ္ခဲ့ေသာ  ယခုုသွ်မ္းျပည္ ေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ ဗုုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အမႈျပဳေသာ  ျမန္မာကုုိယ္စားျပဳ အဖြဲ႔တုုိ႔ ေတာင္တန္းျပည္မ ပူးေပါင္းလြတ္လပ္ေရး အတူရယူရန္ သေဘာ္တူ လက္မွတ္ေရးထုုိး ခဲ့ၾကေသာ ပင္လုုံစာခ်ဳပ္တြင္ ျမန္မာဘုုရင္ႏွင့္ အဂၤလိပ္ အသိမွတ္ျပဳ ကိုုယ္ပုုိင္အုုပ္ခြင့္ရ သွ်မ္းနီနယ္ ေစာ္ဘြားမ်ားကုုိ ေခၚယူျခင္းမရွိပါ
ယေန႔ ဗမာလူမ်ဳိးမ်ားကုုိ မဟာဗမာဟုုေျပာ ဆုုိေနၾကပါလွ်င္ တုုိင္းလုုံ သွ်မ္းႀကီးမ်ားသည္လည္း မဟာသွ်မ္းႀကီးမ်ားသာပင္ျဖစ္သည္။ ယေန႔အခ်ိန္ ျပည္ေထာင္စုုထဲတြင္ ပါ၀င္ေသာ ယင္း မႈရင္းဌာေန သွ်မ္းမ်ား၏ အမ်ဳိးသားေရး လကၡဏာ၊ စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ မ်ားသည္ တေျဖးတေျဖး တိမ္ေကာ္လာခဲ့ပါသည္။


ဤျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ ခမ္းတီးလုံ ေဒသ ယခုပူတာအုိ ႏွင့္ ခမ္းတီး သွ်မ္းတုိ႔၏ သမုိင္းႏွင့္ သွ်မ္းနီ ၊ခမ္းတီးတုိ႔၏ သာသနာေရးသမုိင္း မွတ္တုိင္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ရင္း အနာဂတ္ ဖက္ဒရယ္တုုိ႔ လက္လွမ္းလုုိၾကေသာ သွ်မ္းလူငယ္မ်ားအား တင္ျပလုုိက္ရပါသည္။

ထုတ္ႏုတ္
စုုိင္းထိန္လင္း ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဘက္ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ား
ပူတာအုိ၊ ဟုိခုိရပ္ကြက္ေန ဦးေစာႏြဲ႔ ပီေတာင္းေရး

ပူတာအုိ ခမ္းတီးသွ်မ္း



အာသံ ခမ္းတီးသွ်မ္း

ခ်စ္ေသာ စာဖတ္ပရိသတ္ႀကီးအား အစဥ္သျဖင့္ ေလးစားလွ်က္ 

"۩"