ဒုုိ႔သွ်မ္းျပည္
à ေလါင္လုံစည္ခမ္းေခၚ - အင္းေတာ္ႀကီးေရလည္ဘုရားအထက္ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပုုိင္းတြင္ ေနထုုိင္ၾကေသာ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္ဟုုသီးျခား မေပၚေပါက္မွီ ကာလွကထဲက သီးျခား ေနထုုိင္းလာခဲ့ၾကေသာ လူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သမုုိင္းသက္ေသ ေထာက္အထားမ်ား ခုုိင္လုုံစြာရွိေသာ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္သည္။ ပူတာအုုိ မုုိးေကာင္း မုုိးးညင္း မိုုးမိတ္ ေကာ္လင္း ၀န္းသုုိ စေသာ္ ၿမိဳ႕မ်ားသည္ သွ်မ္းနာမည္နင့္ သွ်မ္းမ်ား တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕ျပႏုုိင္ငံ မ်ားသာျဖစ္သည္။ ယခုုအခ်ိန္ထိလည္း သွ်မ္းမ်ားႏွင့္ သွ်မ္းလုုိ႔ခံယူေနသူ မ်ားလည္း ဒုုနဲေဒးရွိေနပါသည္။
ျမန္မာႏုုိင္ငံဟုု ေခၚတြင္ေသာ ယေန႔ ႏုုိင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ရာတြင္လည္း ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့ေသာ သွ်မ္းမ်ားသာပင္ျဖစ္သည္။ ယခုုဆုုိလွ်င္ ယင္းဌာေနသွ်မ္းမ်ားသည္ မိမိစာေပ မေျပာႏွင့္ စကားပင္ ကြယ္ေပ်ာက္လုုနီးနီးပင္ျဖစ္သည္။ မ်ဳိးဆက္ တခုုေက်ာ္ အတြင္းမွာပင္ သွ်မ္းၾကာဗမာျဖစ္ ဆုုိသည့္အတုုိင္း ဗမာျဖစ္သြားသူမ်ားက မ်ားပါသည္။ လူမ်ဳိးေရး အျမင္က်ဥ္းေျမာင္း၍ ေျပာေနျခင္းမဟုုတ္ပါ လူမ်ဳိးတုုိင္းဟာ မိမိအမ်ဳိးကုုိခ်စ္တဲ့ သူမ်ားျဖစ္သည္။
အထူးသျဖင့္ က်ေနာ္တုုိ႔လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ တတ္ၾကလုုိ႔ပါ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္ျခင္းသည္။ အျခားသူမ်ား ၀ါးၿမိဳျခင္းကုုိ လမ္းဖြင့္ ေပးျခင္းသာျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့သမုုိင္းႏွင့္ ျမန္မာ့ဘုုရင္စနစ္မွာလဲ ပါ၀င္ပါတ္သက္ခဲ့သလုုိ ကုုိလုုိနီေခတ္ လြတ္လပ္ေရး ေခတ္မွာလဲ ပါခဲ့သူေတြ အမ်ားအျပားရွိခဲ့သည္။
သွ်မ္းနီအမ်ဳိးသားေခါင္ေဆာင္ ေစာထြန္းရင္
အထူးသျဖင့္ ဖဆပလ ေခတ္မွာအမ်ားအျပား ဗန္ေမာ္နယ္ဖက္က ဗုုိလ္အုုံးႀကိဳင္ ဆုုိလွ်င္ပင္ ဗုုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အရင္းႏွီးဆုုံးသူ တေယာက္ပါ ျပည္ေထာင္စုု အတြတ္ ျပည္နယ္မ်ား ေတာင္းဆုုိ ၾကရာတြင္ ဗုုိလ္အုုံးမွ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးမ်ား သည္လည္း ဖြဲ႔စည္းပုုံအေျခခံ ဥပေဒအရ ျပည္နယ္ ရသင့္ေၾကာင္း ေျပာရာ ဗုုိခ်ဳပ္မွ မင့္လူမ်ဳိးတမ်ဳိးထဲကုုိ မၾကည့္နဲ႔ တတုုိင္းလုုံးတျပည္လုုံးကုုိ ၾကည့္ပါလုုိ႔ ေျပာဆုုိ လုုိက္ရာ ဗုုိလ္အုုံးသည္လည္း ျပည္ေထာင္စုုကုုိ ေရွ႕ရူကာ ေရငုုံႏုုတ္ပိတ္ ေနလုုိက္ျခင္း သည္၊ ႀကီးစြာေသာ ဆုုံးရူံးမႀကီးပင္ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရး ရရွိ၍ ျပည္ေထာင္စုု တည္ေဆာက္ၾကတဲ့ အခ်ိန္မွာ ယင္းဌာေန သွ်မ္းမ်ားမွာေတာ့ ျပည္နယ္မေျပာႏွင့္ အမ်ဳိးသားေရး လကၡဏာမ်ား ပေပ်ာက္ခါ သွ်မ္းစကားပင္ တတ္ရွာေတာပါ ယေန႔စစ္ကုုိင္းတုုိင္းႏွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ဗမာေရာင္ေရာင္နဲ႔ ကုုိယ့္ကုုိကိုုယ္ ဘာမွန္းမသိတဲ့ သွ်မ္းေတြဟာ လူဦးေရအရ အမ်ားဆုုံးပါ ကုိယ့္ေဘး ကုုိယ့္ဘြား ကုုိယ့္ေသြး ကုုိယ့္သားကုုိမွ မခ်စ္ၾကရင္ ဘယ္သူလာခ်စ္ၾကလဲ ဒုုိ႔ဘုုိးေဘးေတြဟာ သွ်မ္းဆုုိတဲ့ေသြးနဲ႔ နယ္ခ်ဲ႕ ကုုိလုုိနီကုုိ တြန္းလွန္ခဲ့ၾကတာပါ လြတ္လပ္ေရးရမွ ဌာေနသွ်မ္းေတြဟာ ျပည္နယ္မေျပာႏွင့္ ကုုိယ့္စကားေတာင္ မတတ္ေအာင္ျဖစ္ေနၾကပါသည္။
ယေန႔ေျပာဆုုိေနၾကတဲ့ တုုိင္းရင္းသားမ်ားအပါ၀င္ အျခားလူမ်ဳိးမ်ား လုုိလားတဲ့ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုု ဆုုိတာ ဘယ္ဟာလည္းလုုိ႔ စမ္းစစ္ဖုုိ႔ေတာ့ လုုိမည္ထင္ပါသည္။ ပထမ ျပည္ေထာင္စုုအစ ဖယ္ဒရယ္မွာေတာ့ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးတုုိ႔သည္ အမ်ဳိးသားေရး လကၡဏာမ်ား ေပ်ာက္ဆုုံးကာ ဗမာေရာင္ေရာင္ ျဖစ္ခဲ့ရေပသည္။
အထူးသျဖင့္နယ္စပ္ အေျခစုုိက္ တုုိင္းရင္းသား သင္တန္းမ်ားတြင္ သွ်မ္းဆုုိသည့္ အဖြဲ႔တြင္လည္းမပါ ကခ်င္စတိတ္ ကုုိယ္စားျပဳတဲ့ သင္တန္းမ်ားတြင္လည္း မည္သူမွ ေခၚယူေပးျခင္းမ်ားမရွိခဲ့ပါ..
ဖယ္ဒရယ္ စနစ္တုုိ႔တက္လွမ္း ေနၾကေသာ တုုိင္းရင္းသား ညီအကုုိေမာင္ႏွမ်ားအား တင္ျပလုုိသည္မွာ
၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒ ဆုုိတာဘာလဲ ဥပေဒအရ ဘယ္သူေတြ ဘယ္လူမ်ဳိးေတြ ေတာင္းဆုုိခဲ့ဘူးၾကပါသလဲ..
ေရႊမရွိတဲ့ဘုုရား အမ်ားမရုုိေသ သူပုုန္မရွိတဲ့လူမ်ဳိး အမ်ားမကုုိးစားေပဆုုိတာမ်ဳိးပါ..
အမွန္စင္စစ္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးဟာ ပင္လုုံေၾကာင့္ရတာပါ ပင္လုုံေၾကာင့္လဲ သွ်မ္းနီေတြ သွ်မ္းစကားမတတ္ ဗမာေရာင္ေရာင္ ျဖစ္ခဲ့ရတာပါ ဘယ္လုုိပဲျဖစ္ျဖစ္ အ တယ္လုုိ႔ပဲဆုုိဆုုိ ကုုိယ့္ကုုိကုုိယ္ သွ်မ္းနီလုုိ႔ ခံယူသူေတြရွိေနသေရြ႕ ကမၻာတည္တေရြ႕ရွိေနမွာပါ.. သွ်မ္းနီစာဟာ ကုုိလုုိနီ ေခတ္မွ ေနျခင္း ညျခင္း ေပၚေပါက္လာတာ မဟုုတ္ပါ..
တုုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးတမ်ဳိးလုုိ႔ သတ္မွတ္ျခင္း မခံခဲ့ရသူမ်ားမွာေတာ့ ပင္လုုံရဲ႕ အနက္အဓိပၺါယ္ဟာ ဘာလဲေတာ့မသိ....က်ေနာ္သိတာက...
သွ်မ္းနီအမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ ေစာထြန္းရင္
ဦးထြန္းရင္သည္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ အတည္ ျပဳျပဌာန္း ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံ မႈၾကမ္း ေရးဆြဲစဥ္ ကာလက ကခ်င္ျပည္နယ္ အစုိးရအဖြဲ႕၀င္ တုိင္းလ်ဲန္(ရွမ္းနီ) အမ်ဳိးသား တဦးျဖစ္ပါသည္။
၁၉၇၄ ခုဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ တဦးလည္းျဖစ္ပါသည္။ ၎ ပုပုဂၢဳိလ္သည္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိဟု သတ္မွတ္ေခၚဆုိႏိုိင္သည့္ အမ်ဳိးသား လကၡဏမ်ားျဖစ္ေသာ ေျပာဆုိသည့္စကား ကုိယ္းကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ရုိးရာစာေပ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ေနထုိင္ရာ တဆက္တည္းေသာ နယ္ေျမ၊ တူညီေသာ သမုိင္းအစဥ္အလာ၊ တူညီေသာ အေျခခံစည္းပြားေရး၊ စသည့္အခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ဧရာ၀တီႏွင့္ သလႅာ၀တီ (ခ်င္းတြင္း) ျမစ္ရုိး ေျမျပန္႔ေဒသရွိ သွ်မ္းအမ်ဳိးအ ႏြယ္မ်ား၏ နယ္ေျမကုိုစုုစည္း၍ ျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႔၀င္ ေျမလပ္သွ်မ္းျပည္နယ္ (တုိင္းလ်ဲန္ျပည္နယ္) သတ္မွတ္ဖြဲ႔စည္းေပးရန္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥေပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မရွင္သုိ႔ ၂၄-၂-၇၂ ရက္ေန႔စြဲပါ စာတမ္းျဖင့္ တရား၀င္အဆုိျပဳ တင္ျပခဲ့ သူျဖစ္ပါသည္။
ထုိစဥ္ကာလတြင္ ေတာတြင္း လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ အတြင္းသုိ႔ သြတ္သြင္း သတ္မွတ္ျခင္း ခံခဲ့ရေသာ သွ်မ္းေဒသမွ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ အျခားလူမ်ဳိး မ်ားအား အစုလုိက္ အၿပဳံလုိက္ ႏွိပ္စက္ညွင္းဆဲ သတ္ျဖတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ရပါသည္။ ေတာတြင္း အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ႏွိပ္စက္ညွင္းပမ္း ခ်ယ္လွယ္ျခင္းကုိ မခံႏုိင္၍ ေဘးရန္ကုိ ကာကြယ္ခုခံရန္ လက္နက္ ရရွိေရးအတြက္ လူတစုက ျပည္ေျပး ေသာင္းက်န္းသူ အဖြဲ႔သုိ႔ သြားေရာက္ဆက္သြယ္ခဲ့ပါသည္။
ယင္းကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဦးထြန္းရင္အား ႏုိင္ငံေတာ္ သစၥာေဖါက္ က်ဴးလြန္သည္ဟု ၆-၁-၇၆ ရက္ေန႔တြင္ မႏၱေလးအေရွ႕ေတာင္တရား သူႀကီးရုံးမွ စီရင္ဆုံး ျဖတ္၍ ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္တစ္ကၽြန္း ခ်မွတ္ျခင္းခံခဲ့ရပါသည္။
ယင္းဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ မေၾကနပ္၍ ဗဟုိတရားရုံး (မႏၱေလးရုံးတုိင္း) သုိ႔အယူခံခဲ့ရာတြင္ ဦးထြန္းရင္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းသုိ႔ သြတ္သြင္း သတ္မွတ္ျခင္း ခံရေသာ သွ်မ္းနယ္မ်ားကုိ စုစည္း၍ ေျမျပန္႔ (ေျမလပ္) သွ်မ္းမ်ားအတြက္ ျပည္နယ္သစ္တခု သတ္မွတ္ေပးရန္ တင္ျပေတာင္းဆုိျခင္းမွာ ဥပေဒအတြင္းမွ တင္ျပျခင္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ဤကဲ့သုိ႔ ေဆာင္ရြက္ျခင္းေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ သစၥာေဖါက္ ပုန္ကန္သည္ဟု မဆုိႏုိင္ေၾကာင္း ဗဟုိတရားရုံးမွ သုံးသပ္ခဲ့ပါသည္။
၎အျပင္ ေတာတြင္း လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကုိ တုိက္ခုိက္ရန္ လက္နက္ ၀ယ္ယူေရး ကိစၥတြင္ ျပည္ေျပးအဖြဲ႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္သူ တုိ႔မွာလည္း ဦးထြန္းရင္ႏွင့္ လုံး၀ ပတ္သက္ျခင္း မရွိသည့္ အတြက္ ဦးထြန္းရင္အပါ၀င္ ဦးစိန္တုိး၊ ဦးထြန္းေဖတုိ႔အား ၁-၄-၇၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗဟုိတရားရုံးမွ အၿပီးအျပတ္လႊတ္ခဲ့ပါသည္။ ၁-၄-၇၇ ရက္ေန႔စြဲပါ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ျပစ္မႈဆုိင္ရာ အယူခံမႈ အမွတ္-၁ ဗဟုိတရားရုံး (မႏၱေလးရုံးထုိင္)၏ အစီရင္ခံခ်က္
မိတၱဴမွေကာက္ႏႈတ္ခ်က္
အထက္ျမန္မာျပည္သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္၀င္းမ်ား
အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ(ဧရာ၀တီ) နမ့္က်ဳိႏွင့္ သလႅာ၀တီ (နမ့္တာလုံေခၚ ခ်င္းတြင္း) ျမစ္ရုိး ေျမျပန္႔ေဒသႏွင့္ ပူတာအုိခႏၱီးလုံ ကုန္းျပင္ျမင့္ ေဒသတုိ႔တြင္ ႏွစ္ရာစုမ်ားစြာကပင္ ၿမိဳ႕ျပည္ရြာမ်ား တည္ေထာင္ကာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကေသာ၊ ေနထုိင္ဆဲျဖစ္ေသာ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္ ၀င္မ်ားမွာ တုိင္းလ်ဲန္(သွ်မ္းနီ) တုိင္းလုံ (သွ်မ္းႀကီး) တုိင္းေန (အထက္သွ်မ္း) တုိင္းခႏၱီး၊ တုိင္းမြန္၊ တုိင္းဂတူး၊ တုိင္းကနန္း၊ တုိင္းဆာေခၚ မုိုင္းသာသွ်မ္း စသည္တုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။ လူဦးေရအားျဖင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ သွ်မ္းနယ္ေျမစု အတြင္း ငါးသိန္းခြဲ(၇-သိန္းခြဲ)ခန္႔ရွိၿပီး ကခ်င္လူမ်ဳိး ထက္မ်ားပါသည္။ စစ္ကုိင္းတုိင္းအတြင္း သတ္မွတ္သည့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ရုိးႏွင့္ ကသာခရုိင္တြင္ ခန္႔မွန္းလူဦးေရ ဆယ္သိန္း(၁၀-သိန္း) ေက်ာ္ ရွိပါသည္။ လူဦးေရ အမ်ားဆုံးမွာ တုိင္းလ်ဲန္ေခၚ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိး မ်ားျဖစ္ပါသည္။
တုိင္းလ်ဲန္ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ဧရာ၀တီျမစ္ရုိး တေလွ်ာက္ ကသာ၊ ၀န္းသုိ၊ အင္းေတာ္၊ ဗန္ေမာက္၊ပင္လယ္ဘူး နယ္မွစ၍ စင္းခန္း၊ စာ၀တီ၊ ေကာင္းတုိ၊ ဗန္းေမာ္၊ ကၽြန္းႀကီး မုိင္းကာ၊ ျမေစတီ၊ ဆင္ဘုိ၊ တာေလာႀကီး၊ ခတ္ခ်ဳိ၊ ၀ုိင္းေမာ္၊ မုိင္းနားၿမိဳ႕နယ္ ေက်းရြာနယ္ေျမစု ေဒသတြင္ ေနထုိင္ လွ်က္ရွိပါသည္။ ၎အျပင္ ျမစ္ႀကီးနား နမၼတီး၊ မုိးေကာင္း၊ မုိးညွင္း၊ ဟုိပင္၊ အင္းေတာ္ႀကီး နယ္တုိ႔တြင္ လည္းေကာင္း ခ်င္းတြင္ျမစ္ရုိး တေလွ်ာက္ ကေလး၊ ေသာင္သြပ္၊ ဟုမၼလင္း၊ ဆင္ကလိန္ခႏၱီးနယ္တြင္ လည္းေကာင္း ေရႊလီျမစ္ရုိး မုိးမိတ္၊ မဘိန္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ လည္းေကာင္း၊ မန္သာ၊ မန္လ၊ ငအူ၊ ငံခမ္း ကားလမ္းတေလွ်ာက္တြင္ လည္းေကာင္း သွ်မ္းၿမိဳ႕ သွ်မ္းရြာအမည္မ်ားျဖင့္ ၿမိဳ႕ရြာတည္ေဆာက္၍ အေျခခ် ေနထုိင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။
တုိင္လ်ဲန္ေခၚ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ သမုိင္းအေျပာင္း အလဲအရ ျမန္မာစကား၊ ျမန္မာစာေပ၊ ျမန္မာယဥ္ေက်းမႈ တုိ႔ကုိ တျဖည္းျဖည္း ၀ါးမ်ဳိးျခင္းခံရကာ လက္ခံက်င့္သုံးရင္း မိမိကုိယ္ပုိင္ သွ်မ္းစကား၊ သွ်မ္းစာေပ၊ သွ်မ္းယဥ္ေက်းမႈမ်ား တျဖည္းျဖည္း တိမ္ျမဳပ္ ေပ်ာက္ကြယ္ေနသည့္ အေျခေနသုိ႔ ဆုိက္ေရာက္ေနပါသည္။
ဤသုိ႔ျဖင့္ သမုိင္း၀င္ သွ်မ္းအမ်ဳိးႏြယ္စုႀကီး ၏ရုိးရာ အစဥ္အလါ သမုိင္းေမြအႏွစ္ မ်ားကုိ ထိမ္းသိမ္း ေစာင့္သင့္လွပါသည္။ ျမန္မာဆန္ေသာ သွ်မ္းမ်ားျဖစ္၍ ေယဘူယ်အားျဖင့္ သွ်မ္းဗမာမ်ားဟု လြယ္လြယ္ကူကူ ေျပာဆုိလက္ခံလာၾကရင္း မိမိလူမ်ဳိးအမည္ရင္း တိမ္ျမဳပ္ကြယ္ေပ်ာက္ ေနေသာ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္၀င္ လည္းျဖစ္ပါသည္။ သွ်မ္းၾကာဗမာျဖစ္သည္ ဆုိေသာ ဆုိရုိးစကား သာလွ်င္ရွိသည္ ဗမာၾကာ၍ သွ်မ္းမျဖစ္ လါပါ မိမိအမ်ဳိးသာလွ်မ္ တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္ ဖုုိ႔သာရွိသည္ ဆုုိသည့္အခ်က္ကုုိ တုိင္းလ်ဲန္ေခၚ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးမ်ား အၿမဲမေတြ မွတ္သားထား ရမည္ျဖစ္သည္။
တုိင္းခႏၱီးေခၚ ခႏၱီးသွ်မ္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံေျမာက္ဖ်ား ခႏၱီးလုံေဒသ ပူတာအုိနယ္တြင္ လည္းေကာင္း ဆက္ကလိန္း ခႏၱီးနယ္တုိ႔တြင္ အမ်ားဆုံး ေနထုိင္ၾကသည္။ ယခုအခါ စည္းပြားေရး၊ လူမႈေရးအေျခအေန အရပ္ရပ္ေၾကာင့္ ျမစ္ႀကီးနား၊ မုိးေကာင္း၊ နမၼတီး၊ ဟုိပင္မ်ားတြင္လည္း လူနည္းစု လူမ်ဳိးတမ်ဳိးအျဖစ္ စုစည္းေနထုိင္ လွ်က္ရွိသည္။ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာတြင္ ခႏၱီးသွ်မ္းမ်ား၏ အမည္ကုိ အႀကိမ္ ႏွစ္ဆယ္ထက္ မနည္း ေတြ႕ရေၾကာင္း ေဒါက္တာ သန္းထြန္းေရး ေရွးေဟာင္းျမန္မာ ရာဇ၀င္တြင္ ေဖၚျပထားပါသည္။
တုိင္းလုံ (သွ်မ္းႀကီး) သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေျမျပန္႔ေဒသ ၿမိဳ႕နယ္ တုိင္းတြင္ သွ်မ္းႀကီးရြာမ်ားသည္ အနည္းႏွင့္အမ်ား ေတြ႕ရၿပီး အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္စုတြင္ ဒုတိယ အမ်ားဆုံးျဖစ္ပါသည္။ ဗန္းေမာ္၊ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ ျမစ္ႀကီးနားတြင္ ေနထုိင္လွ်က္ရွိပါသည္။ မႈလက သွ်မ္းျပည္ဟုေခၚတြက္ေသာ ေဒသတြင္ေနထုိင္ၾကၿပီး ႏွစ္ရာစုအနည္းငယ္ေလာက္တြင္ တစတစ ေျပာင္းေရြ႕လာသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ကုိယ္ပုိင္စကား၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကုိ ထိမ္းသိမ္းမႈရွိ၍ လူမ်ဳိးမပေပ်ာက္ခဲ့ပါ။
တိုင္းေန သွ်မ္းမ်ားသည္ ဗန္ေမာ္ခရုိင္၊ မုိးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္တြင္၎ ျမစ္ႀကီးနားခရုိင္ ၀ိုင္းေမာ္ၿမဳိ႕နယ္ တြင္၎ မုိးညွင္း၊ ဟုိပင္၊ တြင္၎ အမ်ားဆုံးေနထုိင္ၾကၿပီး၊ ေဒသအသီးသီးတြင္လည္း လူနည္းစုအျဖစ္ ေနထုိင္လွ်က္ရွိသည္၊ ကခ်င္တုိ႔၏ ကခ်င္ရုိးရာေငြဒါးႏွင့္ ေငြထည္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သူမ်ားျဖစ္သည္။
တုိင္းကတူး၊ တုိင္းကနန္း၊ လူမ်ဳိးစုမ်ားသည္ စစ္ကုိင္းတုိင္း ကသာခရုိင္ အင္းေတာ္၊ ဗန္းေမာက္၊ ပင္လည္ဘူး၊ နယ္မ်ားတြင္ အမ်ားဆုံး ေနထုိင္ၾကပါသည္။
တုိင္းမြန္ေခၚ မြန္သွ်မ္းမွာ ျမစ္ႀကီးနားခရုိင္အတြင္း ဧရာ၀တီျမစ္ရုိး ဆင္ဘုိနယ္ေျမေဒသတြင္ ေနထုိင္ေသာ လူနည္းစု သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္၀င္ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ကုိယ္ပုိင္ ဘာသာစကားႏွင့္ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းမႈ နည္းပါး၍ မၾကာမီ တိမ္ျမဳတ္ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားႏုိင္သည့္ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးျဖစ္သည္။
တုိင္းဆာ ေခၚ မုိင္သားသွ်မ္းမွာ မုိးေမာက္ၿမိဳ႕နယ္၊ ၀ိုင္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္၊ မုိးကုတ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထုိင္ၾကၿပီး၊ လူနည္းစုသွ်မ္း မ်ဳိးႏြယ္တမ်ဳိးအျဖစ္ ေနထုိင္ၾကသည္။ ပန္ပဲႏွင့္ သံရည္က်ဳိ အတတ္တြင္ ၿပိဳင္ဖက္ရွားေသာ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးျဖစ္ပါသည္။ ပန္းပဲႏွင့္သံရည္က်ဳိ အတတ္တြင္ ကၽြမ္းက်င္ၿပီး ဂ်ိမ္းေဖာလူမ်ဳိးတုိ႔ ရုိးရားအေဆာင္ အေယာင္ျဖစ္ေသာ ေငြဓါးလြယ္ကုိ တာ၀န္ခံ ထုတ္လုပ္ေပးေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္ပါသည္။
ကုိလုိနီေခတ္သွ်မ္းျပည္အားပုိင္းျခားအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ
အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ မႏၱေလး ေနျပည္ေတာ္ကုိ သိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္၀င္ ဗန္ေမာ္၊ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ ကသာ၊ ေဒသတုိ႔အား ဆက္လက္သိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ ၎တုိ႔ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ထားသည့္ ဧရာ၀တီျမစ္ႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ရုိးေဒသ သွ်မ္းတုိ႔၏ေဒသကုိ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ပုံ ဥပေဒဇယား(၂) အပုိင္းေဒသ အျဖစ္သတ္မွတ္ကာ ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
၎သွ်မ္းတုိ႔၏ ေဒသကုိ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္မတြင္ က်င့္သုံးခဲ့ေသာ ဥပေဒနည္းတူ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ကခ်င္ေတာင္တန္း ေဒသကုိမႈ ကခ်င္ေတာင္တန္းသားမ်ား ဥပေဒသီးျခားျပဌာန္းကာ ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရွ႕ဖက္ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္ သွ်မ္းေတာင္းတန္းေဒသရွိ သွ်မ္းျပည္မ်ားကုိမႈ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ေမလ(၃) ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က အိႏိၵယျပည္နယ္အျဖစ္ သိမ္းပုိက္ၿပီး ၿဗိတိသွ်အစုိးရက ေၾကညာခဲ့သည္။
၁၈၈၇ ခုႏွစ္တြင္ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္ရွိ သွ်မ္းနယ္မ်ားကုိ သွ်မ္းျပည္ေျမာက္ပုိင္းႏွင့္ သွ်မ္းျပည္ေျမလပ္ပုိင္း သွ်မ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းဟူ၍ အပုိင္းသုံးပုိင္းခြဲကာ ေျမာက္ပုိင္းေဒသကုိ သွ်မ္းျပည္ဥတၱရတုိင္း ၀န္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီးက၎ ေတာင္ပုိင္းႏွင့္ ေျမလပ္ပုိင္းေဒသကုိ ဒုတိၡဏတုိင္း ခ်ဳပ္၀န္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးရာရွိက ၎အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။
၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ (၁)ရက္ေန႔တြင္ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္သွ်မ္းေတာင္တန္းေဒသရွိ ပေဒသရာဇ္ သွ်မ္းျပည္နယ္စု ဟုေခၚတြင္ေစရန္ ၿဗိတိသွ်ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။ ယင္းနယ္ေျမမ်ားအား ေတာင္ပုိင္း၊ ေျမာက္ပုိင္းႏွင့္ ေျမလပ္ပုိင္း ပေဒသရာဇ္ သွ်မ္းနယ္မ်ားဟူ၍ ပုိင္းျခားသတ္ မွတ္ကာ သွ်မ္းေစာ္ဘြား၊ ၿမိဳ႕စား၊ နယ္စားမ်ား အသီးသီး အုပ္ခ်ဳပ္ ေစခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရွိရပါသည္။
ယင္းကဲ့သုိ႔ သမုိင္း၏ အေျပာင္းအလဲကုိ ခံခဲ့ရေသာ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ဧရာ၀တီျမစ္ရုိးႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ရုိး သွ်မ္းႏြယ္၀င္မ်ား၏ ေရွးေဟာင္း သွ်မ္းျပည္ႀကီးမွာ သွ်မ္းျပည္ အမည္ ေပ်ာက္ခဲ့ရသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ဖက္ျခမ္းရွိ သွ်မ္းေတာင္တန္းေဒသ သွ်မ္းျပည္ကမႈ ကုိလုိနီေခတ္ထိ ပေဒရာဇ္ျပည္အျဖစ္ ဆက္လက္ တည္ရွိခဲ့ပါသည္။
ယေန႔ သွ်မ္းျပည္ေတာင္ပုိင္၊ ေျမာက္ပုိင္း ဆုိသည္မွာလည္း ၿဗိတိသွ်ေခတ္က ပုိင္းျခားသတ္မွတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသာျဖစ္သည္။
တိမ္ျမဳတ္ေနေသာသွ်မ္းျပည္
ယခု မ်က္ေမွာက္ ကာလတြင္ သွ်မ္းျပည္(သုိ႔) သွ်မ္းျပည္နယ္ဟု ဆုိလုိက္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရွ႕ ဖက္ရွိ သွ်မ္းေတာင္တန္းေဒသႏွင့္ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္ေဒသကုိ ဦးစြာလွမ္းေမွ်ာ္ ၾကည့္ၾက မည္ျဖစ္ပါသည္။ ၎ေဒသမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏုိင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈ အစရွိသည္တုိ႔မွာ သွ်မ္းအမ်ဳိးသား လကၡဏာရပ္မ်ား စဥ္ဆက္မျပတ္ ေဖၚေဆာင္ခြင့္မ်ား ထင္ရွားခဲ့ၾက၍လည္း ေဒသခံက ၎တႏုိင္ငံလုံးက၎ သွ်မ္းျပည္ သွ်မ္းေဒသ ဟု အသိမွတ္ျပဳ ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
သုိ႔ရာတြင္ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္ႏွင့္ သွ်မ္းေတာင္တန္း ေဒသရွိ သွ်မ္းၿမိဳ႕ သွ်မ္းရြာမ်ားထက္ သမုိင္းအစဥ္ အလာေစာစြာ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ေရွးေဟာင္းသွ်မ္းေဒသကုိမႈ သွ်မ္းျပည္ဟု သတ္မွတ္မရ ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ကုိယ္ပုိင္အမ်ဳိးသား လကၡဏာမ်ား တိမ္ျမဳတ္ ကြယ္ေပ်ာက္ျခင္းခံခဲ့ ရပါသည္။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၏ သမုိင္း အစဥ္အလာကုိ ေလ့လာၾကည့္ရႈပါလွ်င္ သွ်မ္းျပည္နယ္ သွ်မ္းမ်ဳိး ႏြယ္၀င္မ်ားသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားစြာေတြ႔ရွိ ရမည္ျဖစ္ပါသည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ (၂)
သွ်မ္းဗမာလူမ်ဳိးဟုဆုိရာ၌ သွ်မ္းႏွင့္ဗမာ ေပါင္းစပ္ထားေသာ လူမ်ဳိးမဟုတ္ပါ တုိင္းလ်ဲန္(သွ်မ္းနီ) လူမ်ဳိးကုိသာ ဗမာေတြက ဗမာဇာတ္တြင္း ရည္ညြန္းေခၚ ဆုိျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာဆန္ေသာ သွ်မ္းမ်ား ျဖစ္၍ သွ်မ္းဗမာလူမ်ဳိးဟု ေခၚဆုိၾကေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္ ထိုသူမ်ားသည္ သွ်မ္းမ်ားသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ ၁၁- စာမ်က္ႏွာ ၄၅၀ တြင္ေဖၚျပထားပါသည္။
မိဘ ဘုိးဘြားလက္ထက္တြင္ သွ်မ္းဘာသာစကားကုိ ေျပာဆုိၾက ေသးေသာ္လည္း ေနာက္လူငယ္မ်ားသည္ သွ်မ္းစကား၊ သွ်မ္းစာေပကုိ တတ္ကၽြမ္းနား လည္သူ တျဖည္းျဖည္း နည္းပါးလာပါသည္။
သွ်မ္းတရုတ္ ဆုိရာ၌လည္း ေဒသေခၚ တုိင္းေန (အထက္သွ်မ္း) လူမ်ဳိးသာျဖစ္ပါသည္။ သွ်မ္းလူမ်ဳိးႏွင့္ တရုတ္လူမ်ဳိးစပ္သည့္ ကျပားလူမ်ဳိးမဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ပုိင္သွ်မ္းစကား၊ သွ်မ္းစာေပမ်ားရွိေသာ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္မ်ားျဖစ္သည္။ သွ်မ္းတရုတ္ ဟူေသာအေခၚမွာ ဗမာမ်ားက ေခၚတြင္ေသာ အမည္သာျဖစ္ပါသည္။
တုိင္း(တီး) ေခၚသွ်မ္းလူမ်ဳိး
သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မိမိတုိ႔သွ်မ္းမ်ားကုိ သွ်မ္းဘာသာစကားျဖင့္ တုိင္း(တီး) ဟုေခၚၾကသည္။ ေနထုိင္ရာေဒသ၏ ပထ၀ီအေနအထား၊ ရာသီဥတုိ၊ ပန္၀န္းက်င္ ကြဲျပားမႈေၾကာင့္ ေျပာဆုိသည့္ စကားမ်ား၊ ေလယူေလသိမ္း အေလးအေပါ့ကြဲျပားမႈ၊ ရာသီဥတုိ၏ ၀န္းက်င္ေၾကာင့္ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈႏွင့္ ဓေလ့ထုံးစံမ်ား အနည္းငယ္ကြဲျပားေစကာမႈ သွ်မ္းလူမ်ဳိး အႏြယ္၀င္မ်ားသည္ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတမ်ဳိး အျဖစ္လက္ခံယုံၾကည္လွ်က္ ရွိသည္။
ဗမာပေဒရာဇ္ႏွင့္ သွ်မ္းပေဒသရာဇတုိ႔၏ တန္းခုိးၾသဇာၿပိဳင္ဆုိင္မႈ သွ်မ္းနယ္ေျမစုမ်ားႏွင့္ သွ်မ္းနယ္ေျမစုမ်ားကုိ စုစည္းဦးေဆာင္ႏုိင္ေသာ သွ်မ္းမင္း၊ သွ်မ္းေစာဘြြား ေပၚေပါက္ လာေသာအခါ သွ်မ္းပေဒသရာဇ္ ျပည္ေထာင္စု(သို႔) သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ ႏုိင္ငံထူေထာင္ လာခဲ့သည္။ ထူေထာင္ရန္ ႀကိဳးစား လာခဲ့ၾကပါသည္။
ထုိသုိ ႔ေသာကာလတြင္ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံ ရွိ ျမန္မာမင္း ပေဒသရာဇ္မ်ားႏွင့္ တန္းခုိးၾသဇာ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈမ်ား နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္မႈအတြက္ ကျပန္အလွန္ တုိက္ခုိက္မႈမ်ား ေပၚေပါက္ လာခဲ့သည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍လည္း ပုဂံေခတ္အေနာ္ရထာ(အႏုရုဓၵ) မင္း (AD-1044-1077) လက္ထက္တြင္ ျမန္မာတုိ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ပုဂံေနျပည္ေတာ္၏ အေရွ႕ဖက္ႏွင့္ ေျမာက္ဖက္တလြားမွ သွ်မ္းမ်ား၏ ရန္ကုိကာကြယ္ရန္ အလိုငွါး သွ်မ္းေတာင္ တန္းေျခရင္းႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ရုိး တေလွ်ာက္တြင္ နယ္ေျခားေစာင့္တပ္ (43) ၿမိဳ႕ကုိတည္ေထာင္ ခဲ့ရျခင္း။
သွ်မ္းပေဒရာဇ္မ်ား၏ တံခုိးၾသဇာ လႊမ္းမုိးေသာေခတ္ (AD-1526-) ခုႏွစ္တြင္ မုိးညွင္းေစာ္ဘြား စစ္လုံႏွင့္ သားသုိဟန္ဘြား (ေဆဟန္ဖ) တုိ႔ဦးေဆာင္၍ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္ကုိ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာ့အစဥ္ အလာအရ ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပုိင္းတြင္ သွ်မ္းမင္းမ်ား အႏွစ္ (50) ခန္႔ အုပ္စုိးခဲ့ျခင္း၊ (ျမန္မာ့စြယ္စုံ က်မ္း အတြဲ ၁၁၊ စာမ်က္ႏွာ-၁၄၇)
ေတာင္ငူေခတ္ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္တြင္ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံ သွ်မ္းျပည္မ်ားျဖစ္ေသာ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ ကသာ၊ဗန္ေမာ္၊ ကေလး၊ မုိးမိတ္၊ သီေပါ၊ သုံးဆယ္ စေသာနယ္မ်ားကုိ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ၿပီး၊ ျမန္မာမင္းတုိ႔၏ သစၥာကုိ ခံယူေစခဲ့ပါသည္။
ထုိေခတ္ ကာလတြင္ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ မုိးမိတ္၊ ကေလး၊ ေတာင္သြပ္၊ ေညာင္ေရႊ၊ သိႏီၵ၊ သီေပါ၊ မုိးၿဗဲ၊ မုိးနဲ ဟူေသာ သွ်မ္းကုိးေစာ္ဘြားနယ္ မ်ားကုိ သီးျခားထားၿပီးလွ်င္ ထုိနယ္ရွ င္ေစာ္ဘြားမ်ားကုိ ျမန္မာမင္းတုိ႔က ေစာ္ဘြားႀကီး မ်ား၏ အစီးအနင္း အေဆာင္အရြက္မ်ားကုိ ခြင့္ျပဳခဲ့ပါသည္။ ေနာင္ျမန္မာမင္း အဆက္ဆက္တုိ႔ကလည္း ထီးရံ၊ နန္းရံ လက္နက္ႏုိင္ငံမ်ားအျဖစ္ အသိမွတ္ျပဳေလသည္။ (ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ ၁၁၊ စာမ်က္နွာ ၃၈၈)
ေတာင္ငူမင္းဆက္ မဟာဓမၼရာဇာမင္း (AD-1733-52) လက္ထက္တြင္ ျမန္မာမင္းတန္းခုိးၾသဇာ က်ဆင္း၍ သွ်မ္းနယ္မွ သွ်မ္းေစာဘြားမ်ားသည္ ျမန္မာမင္းမ်ား၏ ၾသဇာကုိ မခံယူေတာ့ဘဲ သွ်မ္းျပည္ေထာင္ မ်ားသည္ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ သွ်မ္းျပည္ေထာင္မ်ား အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ကုိထူေထာင္ေသာ အေလာင္းမင္းတရားအမည္ခံ ဦးေအာင္ေဇယ် (AD-1752-60) လက္ထက္ ေရာက္ေသာ အခါတြင္ သွ်မ္းနယ္မ်ားကုိ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္စုစည္းခဲ့ရျပန္သည္။
ဤသမုိင္းျဖစ္စဥ္ မ်ားသည္ အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း သွ်မ္းေဒသႏွင့္ သွ်မ္းမ်ဳိးႏြယ္၀င္မ်ား၏ သမုိင္းအခန္း က႑ကုိ ထိန္ခ်န္ ပယ္ေဖ်ာက္၍ မရေသာသာဓက မ်ားလည္းျဖစ္ပါသည္။
၀စ္ေဆခန္ဖွ အရုိးအုိးေစတီေတာ္ နမၼတီး မုိးေကာင္းၿမိဳ႔ Â
ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ သွ်မ္းျပည္ေ တာင္တန္း မ်ားအား ပုိင္းျခားသတ္မွတ္မႈ
ျမန္မာမင္းမ်ား တန္ခုိးၾသဇာ လြမ္းမုိးေသာ ေတာင္ငူေခတ္တြင္ ျမန္မာမင္းမ်ားသည္ သွ်မ္းကုန္းျ ျပင္ျမင့္ ေတာင္တန္းရွိ သွ်မ္းျပည္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အထက္ပုိင္းရွိ သွ်မ္းျပည္မ်ားကုိ လက္ေအာက္ခံ ေစာ္ဘြားမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ သွ်မ္းျပည္ အျဖစ္အသိ အမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ ေတာင္ငူေခတ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေရွ႕ဖက္ေဒသႏွင့္ အထက္ပုိင္း ေဒသတုိ႔မွာ မုိးေကာင္း၊ မုိးညွင္း၊ မုိးမိတ္၊ ကေလး(ေတာင္သြပ္) ေညာင္ေရႊ၊ သိႏီၵ၊ သီေပါ၊ မုိးၿဗဲ၊ မုိးနဲ၊ ပါ၀င္ေသာ သွ်မ္းကုိျပည္ေထာင္(၉)ႏုိင္ငံ အျဖစ္တည္ရွိေနသည္ကုိ ေတြ႕ရွိရပါသည္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ကုိ ထူေထာင္ေသာ အေလာင္းမင္းတရား အမည္ခံ ဦးေအာင္ေဇယ် ဦးေဆာင္၍ သွ်မ္းနယ္မ်ားကုိ သိမ္းပုိက္စုစည္းလုိက္သည္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ သွ်မ္းနယ္မ်ားကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း နယ္ေျမပုိင္းျခား သတ္မွတ္ခဲ့ေၾကာင္း ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၂၇ ခုႏွစ္ အင္း၀ဆင္ျဖဴရွင္ ထုိးမွတ္ေသာ ေရႊဘုံစံတုလႊတ္ေက်ာင္း ေက်ာက္စာတြင္ ေတြ႔ရပါသည္။
(က) မုိးနဲ၊ ေညာင္ေရႊ၊ ရပ္ေစာက္၊ မုိးၿဗဲ၊ သိႏီၵ၊ ကုိင္းမား၊ သီေပါ၊ မုိးမိတ္၊ မုိင္းလုံ၊ သုံးဆယ္ ဟူေသာၿမိဳ႕ႀကီးအေပါင္းတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပ္ေသာ ေစာ္ဘြားအေပါင္းတုိ႔ ေနရာကုိ ကေမၻာဇတုိင္း ဟုလည္းေကာင္း၊
(ခ) မုိးတား၊ မုိးမိတ္၊ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ ခႏၱီး၊ ထက္ေခါင္၊ မုိင္းလုံ ဟူေသာၿမိဳ႕ႀကီးအေပါင္းတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္္အပ္သည့္ သုံးဆယ္ေသာသွ်မ္းေစာ္ဘြားတုိ႔ေနရာျဖစ္ေသာ အာဠ၀ီတုိင္း ဟုလည္းေကာင္း၊
(ဂ) မုိင္းေမာ၊ စည္ခြင္၊ ဟုိသာ၊ လသာ၊ မုိင္းနား၊ စႏၵာ၊ မုိး၀န္းစေသာ ၿမိဳ႕ကုိးၿမိဳ႕ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပ္ေသာ သွ်မ္းတုိ႔ေနရာ ေမာကုိးခြင္ဟူေသာ ေမာရိယတိုင္း (ယခု ယူနန္ျပည္နယ္)
(ဃ) ကထုိး၊ ၀ုိးငံ၊ ေဆးသင္၊ ေကာင္းစင့္၊ ငရင္း၊ ငရုန္း၊ ယင္းကပ္၊ ဟူေသာၿမိဳ႕ႀကီးအေပါင္းတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပ္ေသာ၊ ဗန္းေမာ၊ သွ်မ္းေစာ္ဘြားတုိ႔ေနရာကုိ နံ႔တုိင္း ဟုလည္းေကာင္း၊
(င) မုိးကုတ္ၾကပ္ျပင္၊ ေရလွ်ံစေသာ ၿမိဳ႕ငယ္အေပါင္းတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္အပ္ေသာ ငုိ႔သူႀကီးတုိ႔ေနရာကုိ မဟိသကတုိင္း ဟုလည္းေကာင္း၊
(စ) ကေလး၊ေတာင္သြတ္၊ ထီးလင္း၊ ေယာ၊ ေဆာ၊ စကု၊ စလင္း၊ မဖဲ၊ မင္းတုန္း စေသာ (၂၇)ၿမိဳ႕ျဖင့္ တန္္္ဆာဆင္အပ္ေသာ သုနာပရႏၱတုိင္း စသည္ျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေရွ႕ပုိင္းႏွင့္ အထက္ပုိင္း သွ်မ္းျပည္တုိ႔ ကုိပုိင္းျခား သတ္မွတ္ ခဲေၾကာင္းေတြ႕ရွိပါသည္။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ျမန္မာႏုိငံကုိ ျမန္မာနယ္၊သွ်မ္းနယ္ဟူ၍ခြဲျခားၿပီး ျမန္မာနယ္ကုိ ခရုိင္ဆယ္မွဴးရုံးဟု ေအာက္ပါ အတုိင္းခြဲျခား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါသည္။
(က) ပဌမ ဌာန--- ေရႊႀကိဳးသတ္နယ္ေျမ- ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ခရုိင္
(ခ) ဒုတိယ္ ဌာန---အ၀ၿမိဳ႕ခရုိင္
(ဂ)တတိယ ဌာန---ေတာင္ငူခရုိင္
(ဃ) စတုတၳဌာန---ေတာင္တြင္းႀကီးခရုိင္
(င) ပဥၥမ ဌာန---ေအာက္ျမင္စဥ္ခရုိင္
(စ) ဆဌမ ဌာန---စစ္ကုိင္းခရုိင္
(ဆ) သတၱမ ဌာန စစ္ကုိင္းခရုိင္
(ဇ) ဆဌမ ဌာန---စစ္ကုိင္းခရုိင္
(စ်) အဌမ ဌာန---ရတနာသိဃၤခရုိင္
(ည) ဒႆမ ဌာန--- အညာျမင္းစဥ္ခရုိင္တုိ႔ျဖစ္ပါသည္။
ယေန ႔သွ်မ္းျပည္ဟုေခၚေသာ သွ်မ္းကုန္းျပင္ျမင့္ သွ်မ္းေတာင္တန္း ေဒသရွိ သွ်မ္းျပည္မ်ားကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ သွ်မ္းေစာ္ဘြားမ်ား တုိ႔အေပၚတြင္ ျမန္မာမင္းတုိ႔က သိႏၷီတပ္ရုံး၊ မုိးနဲတပ္ရုံး၊ မုိးၿဗဲတပ္ရုံး၊ ဟူ၍ တပ္ရုံးသုံးရုံးဖြင့္ လွစ္၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။
ေတာင္ပုိင္း မုိးမိတ္၊ ၀န္သုိ၊ ေတာင္သြပ္၊ ကေလးၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ ေစာ္ဘြားမ်ားကုိ ဦးထုိက္တမ္း မွတ္သား၍ သီးျခားဆင့္ဆုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ ဗန္းေမာ္စေသာၿမိဳ႕ရြာမ်ားကုိ သွ်မ္းေစာ္ဘြားမ်ား မထားေတာ့ဘဲ ျမန္မာအေ၀းေရာက္ၿမိဳ႕၀န္မ်ား ခန္႔ထားေစလႊတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့ေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ ၁၁၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၉၀တြင္ ေလ့လာေတြ႔ရွိ ရပါသည္။
ယင္းကဲ့သုိ႔ သမုိင္းအေျပာင္းအလဲ ကုိခံရသည္ ဗန္းေမာ္၊ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း စေသာသွ်မ္း မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၏ ေဒသမ်ားသည္ မႈလက သွ်မ္းေစာ္ဘြားမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ သွ်မ္းျပည္အျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္းျမန္မာမင္းတုိ႔ ေစလႊတ္ေသာ ျမန္မာ အေ၀းရာက္ ၿမိဳ႕၀န္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ သွ်မ္းျပည္ျဖစ္ ခဲ့ရေၾကာင္းေတြ႕ရွိပါသည္။
တဖန္ကုုန္းေဘာင္ မင္းဆက္ သီေပါမင္းမွ 1882 ခုုႏွစ္ ျမန္မာ၁၂၄၄ ခုႏွစ္တြင္ ေပါမုိင္း ထမုံ သူႀကီး ေခါင္းႀကီးရြာအုပ္တုိ႔မွစ၍ သေဘာ တူညီၾကခ်က္အရ စ၀္ေအာင္ျမတ္အား ၀န္းသုုိ႔ေစာ္ဘြားအရာ ခန္႔အပ္ျပန္သည္။ ေသာင္သြတ္ ႏွင့္ ခႏၱီးနယ္မ်ား တြင္လည္း ေစာ္ဘြားမ်ား ရွိၾကၿပီးျဖစ္သည္။ ျမန္မာဘုုရင္ လက္ေအာင္ခံ ေစာ္ဘြားမ်ားဟုု ဆုုိေပမဲ့ ယင္းေစာ္ဘြား အုုပ္ခ်ဳပ္ရာ ေဒသမ်းမွ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာ အားလုုံးသည္ ေစာ္ဘြားႀကီးလက္ထဲ မွာသာလွ်င္ရွိသည္။
က်ားေပါက္
.gif)
