အေနာ္ရထာႏွင့္ ကယန္းလထာ

ကယန္း လထာလူမ်ဳိး သက္ႀကီး ရြယ္အုိမ်ားက ယေန႔တုိင္ ဤပုံျပင္ကုိ လက္ဆင့္ကမ္း ေျပာဆုိေနၾကဆဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ဤပုံျပင္အရ သွ်မ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပုိင္းရွိ ကယန္းေဒသ မ်ားအေပၚ သူတုိ႔၏ ခ်စ္ခင္ သစၥာရွိမႈကုိေဖာ္ျပေနပါသည္။ ၁၁- ရာစု ပုဂံတြင္အေနာ္ရထာမင္း စုိးစံစဥ္ကာလ သူ၏ ဆင္ျဖဴေတာ္ တစီးမွာ ေသဆုံးသြားခဲ့သည္။

ဆင္ျဖဴေတာ္၏သမုိင္း

ေသဆုံးသြားသည့္ ဆင္ျဖဴအစား ေနာက္ထပ္ ရွာေဖြေပးရန္ ဘုရင္က ညြန္ၾကား အမိန္႔ေပးလာပါသည္။ သူ၏မႈးႀကီးမတ္ရာမ်ားကုိ ေဗဒင္နကၡတ္ ဆရာမ်ားက အၾကံေပးၾကရာ သွ်မ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း ကယန္းကထာ ေဒသသုိ႔ သြား၍ ရွာေဖြရမည္ဟု ဆုိလာပါ သည္။ ေပါင္းေလာင္း ျမစ္တေလ်က္ကုိ   ျဖတ္လာ ေသာအခါ ဆင္ရွာေဖြေနသည့္ အဖြဲ႔မ်ားက ဆင္ေခ်းမ်ားကုိ ေတြ႔ေၾကရပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေတာင္ယာစုိက္ပ်ဳိးေနေသာ ကယန္းလထာ အမ်ဳိးသမီးတဦးကုိေတြ႔၍ ေမးျမန္းၾကရာ အနီးအနားတြင္ ဆင္ျဖဴတေကာင္ လာေရာက္က်က္စာ ေလ့ရွိေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။

ထုိအဖြဲ႔က ဖမ္းဆီးႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းၾကေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ပါ။ သူတုိ႔က ဆင္ကုိ ဖမ္းဆီးရႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းၾကေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ပါ။ သူတုိ႔က ဆင္ကုိ ဖမ္းဆီးရႏုိင္ရန္အတြက္ ထုိအမ်ဳိးသမီးကုိ အကူညီေပးရန္ ေတာင္းခံၾကပါသည္။ ထုိအမ်ဳိးသမီးက ဆင္ျဖဴဖမ္းေပးႏွိင္ခဲ့ေသာ္လည္း နန္းေတာ္သုိ႔ အတူတကြ လုိက္ပါရန္အတြက္ ျငင္းဆန္ပါသည္။ တဖန္မွဴးႀကီးမတ္ရာမ်ားက နန္းေတာ္အေရာက္ ဆင္ကုိေခၚေဆာင္သြားႏုိင္ေရးအတြက္ အမ်ဳိးသမီးကုိ ေတာင္းပန္ၾကျပန္သည္။  အမ်ဳိးသမီးက သေဘာတူလုိက္နာပါသည္။

သုိ႔ေသာ္လည္း ရက္အနည္းငယ္ၾကာ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီးေနာက္ ဆက္၍ လမ္းမေလွ်ာက္ႏုိင္ျဖစ္ရပါသည္။ အလားတူပင္ဆင္ ျဖဴကလည္း ဆက္၍ မသြားေတာ့ဘဲ ရပ္ေနပါသည္။ 

ထုိ႔ေနာက္မွဴးမတ္ အရာရွိမ်ားက ကယန္းကထာ အမ်ဳိးသမီးကို ေ၀ါယာဥ္ျဖင့္ သယ္ေဆာင္သြားေစရန္ အမိန္႔ေပးရပါေတာ့သည္။

ဤနည္းျဖင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ဆင္ျဖဴကုိ ဘုရင္ထံသုိ႔ ဆက္သႏုိင္ပါေတာ့သည္။ ေက်းဇူးတုံ႔ျပန္သည့္ အေနျဖင့္ ဘုရင္က အမ်ဳိးသမီးကုိ လုိသည့္ဆုေတာင္းရန္ ေျပာၾကားပါသည္။ ေျပာသည့္စကားကုိ နားမလည္ေသာေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးကလည္း တိတ္တိတ္သာေနပါသည္။

ဘုရင္က လက္၀တ္ရတနာတပုံကုိ သူမေရွ႕သုိ႔ခ်ေပး၍ ဆုအျဖစ္ ခ်ီးျမွင့္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း အမ်ဳိးသမီးက စိတ္၀င္စားဟန္မျပပါ။ ဘုရင္က သူမ မည္သည့္အရာအလုိရွိေၾကာင္း ထပ္္မံေမးျမန္းပါသည္။ သူမက ဓါးကုိဆြဲထုတ္၍ နန္းရင္ျပင္သုိ႔ (၃) ႀကိ္မ္စုိက္ပါသည္။ ေတာ္၀င္ အခါေပးဆရာ၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ဆုိခ်က္ အရ သူမက ေျမႀကီးကုိ ေပးသနားရန္ ေတာင္းဆုိသည္ဟု ေျပာၾကပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဘုရင္က သွ်မ္းျပည္ေတာင္ပုိင္း ေဒသတြင္ ဆင္ျဖဴေဆာင္ က်ဥ္းေပးလာသည့္ အမ်ဳိးသမီး၏ လူထုမ်ားေန ထုိင္ရန္အတြက္ ေျမေနရာကုိ တိတိက် သတ္မွတ္ေပးပါသည္။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ ကယန္းလထာ လူမ်ဳိးမ်ားက ထုိေနရာ တြင္ အေျခခ် ေနထုိင္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ယေန႔တုိင္ပင္ျဖစ္သည္။

အဂၤလိပ္အစုုိးရႏွင့္ ဗမာမင္းအစုုိးရ ခ်ဳပ္ဆုုိေသာစာခ်ဳပ္

ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၂၃၇) ခု၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၈၇၅) ခုႏွစ္ ရင္နီျပည္၏ လြတ္လပ္ေရးကုုိ အသိမွတ္ျပဳေသာ စာခ်ဳပ္မွာ အဂၤလိပ္ ခ်ဳပ္ဆုုိထားၿပီး ၎ကုုိ ဗမာသုုိ႔ျပန္လုုိက္ပါက ေအာက္ပါ အတုုိင္းျဖစ္ပါသည္။

ကရင္နီျပညနယ္ကုုိ ကန္႔သတ္သီးသန္႔ လြတ္လပ္စြာ ေနထုုိင္ခြင့္ ဆက္လက္ျပဳရန္ ေတာင္းပန္လႊာ ပုု႔ိဆက္ခဲ့ရာ ျမန္မာဘုုရင္မင္းျမတ္သည္ ျမန္မာႏွင့္ ၿဗိတိသွ်ႏွစ္ျပည္ေထာင္တုုိ႔၏   မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးမႈ ေရွ႕သုုိ႔ခုုိင္ၿမဲ ေစမႈကုုိ ရည္ရြယ္လွ်က္ ကရင္နီျပည္ကုုိ မည္သူကမွ် တန္ခိုုး လႊမ္းမုုိးခ်ဳပ္ခ်ယ္ အရးဆုုိး က်ဴးလြန္ျခင္းမျပဳရန္ လုုိက္ေလ်ာစြာ သေဘာတူညီ ခြင့္ျပဳေတာ္မႈခဲ့ေလရာ ႏင္ငံျခားေရး ကင္း၀န္မင္းႀကီးအား ျမန္မာဘုုရင္၏ ကုုိယ္စားလွယ္ေတာ္ အျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း (Honourable Sir Forsyth) ဆာေဒါ့ တကလပ္ (စ္) ေဖါ့ဆက္အား အႏၵိယ ဘုုရင္ခံခ်ဳပ္၏ ကုုိယ္စားလွယ္ေတာ္ အျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သေဘာတူ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ ကုုိလက္မွတ္ေရးထုုိးခဲ့ၾကသည္။

စာခ်ဳပ္။        ။ႏွစ္ဦး သေဘာတူခ်ဳပ္ဆုုိသည့္ ဤစာခ်ဳပ္အရ ကရင္နီျပည္ကုုိ မည္သူတဦး တေယာက္ကမွ် စီမံခန္႔ခြဲ စုုိးမုုိးခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းမျပဳရဘဲ သီးသန္႔ထားလ်က္ လြတ္လပ္ေသာ အင္ဒီပင္းဒင့္ အခြင့္အေရးေပးရန္ ျမန္မာဘုုရင္ အစုုိးရႏွင့္ ၿဗိတိသွ်အစုုိးရတုုိ႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ သေဘာတူညီၾကေၾကာင္း၊ ယင္းသုုိ႔ေသာ ပဠိညာဥ္၀န္ခံခ်က္ျဖင့္ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၈၇၅) ခုုႏွစ္ ၊ ဂၽြန္လ (၂၁)ရက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၂၃၇) ခုုႏွစ္၊ နယုုန္လဆုုတ္ (၃) ရက္ေန႔တြင္ ဆုုိင္ရာ တံဆိပ္ေတာ္ မ်ားႏွင့္တကြ ေအာက္တြင္လက္မွတ္ ေရးထုုိးၾကပါသည္။

စာခံေတာ္                                                                               တံဆိပ္ေတာ္

ပုုံ/ တီဒီေဖၚဆလ္                                                                     ပုုံ/  ကင္း၀န္မင္းႀကီး

ပေဒရာဇ္ဘုုရင္မ်ားႏွင့္ ေတာင္တန္းေဒသ ပေသရာဇ္မင္းမ်ား ဆက္ဆံေရး

 ပေဒရာဇ္ ဘုုရင္မ်ားႏွင့္ ေတာင္တန္းေဒသ ပေသရာဇ္မင္းမ်ား၏ ဆက္ဆံေရးသည္  အထက္ေအာက္ အုုပ္စုုိးသူႏွင့္ အုုပ္စုုိးခံသူတုုိ႔၏ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးမဟုုတ္ေပ၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပုုိင္စုုိးမႈလည္း လုုံး၀မရွိေပ၊။

၀န္းသုုိေစာဘြားႀကီး ဦးေအာင္ျမတ္သည္ မင္းတုုန္းမင္းဘုုရင္၏ ရွင္ျပဳသားျဖစ္ၿပီး ျမန္မာဘုုရင္ႏွင့္ အရင္းႏွီးဆုုံးေသာ သွ်မ္းေစာ္ဘြားျဖစ္သည္။ သုုိ႔ရာတြင္ ၀န္းသုုိေစာ္ဘြာသည္ အခ်ဳပ္အဏာ အားလုုံးသည္ ၎၏ လက္ထဲတြင္ပင္ရွိသည္။ ထုုိနည္းတူ ၀န္းသုုိေစာ္ဘြားနယ္ကဲ့သုုိ႔ေသာ အခ်ဳိ႕နယ္မ်ားသည္ ၾသဇာခံအဆင့္ ထီးရံနန္းရံ အဆင့္တြင္ ရွိေသာလည္း အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ အားလုုံးသည္ ၎တုုိ႔ အသီးသီး၏ လက္ထဲတြင္ပင္ရွိသည္။ ပေဒရာဇ္ အာဏာပုုိင္ျဖစ္ေသာ၊ ဘုုရင္မ်ား ေစာ္ဘြာမ်ား၊ ဒူး၀ါးမ်ား၊ ေစာဖ်ာမ်ား၊ ေစာ္ကဲမ်ား၊ ရမ္အုုပ္မ်ား အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံၾကသည္။ ဘုုရင္မ်ားႏွင့္ နယ္ရွင္မ်ား၏ မွဴႀကီးမတ္ရာမ်ား၊ ဘုုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပုုိင္မ်ား တုုိက္ရုုိက္ ဆက္ဆံမႈမရွိေပ၊ အခ်ဳိ႕ နယ္မ်ားသည္ သမီးကညာေပးယူ ျခင္းျဖင့္ ေဆြမ်ဳိးဆက္စပ္ ၾကျခင္း၊ ေရႊပန္းခုုိင္၊ ေငြပန္းခုုိင္၊ေဒသထြတ္   ပစၥည္းမ်ား အျပန္အလွန္ လက္ေဆာင္ေပးၾကျခင္းျဖင့္ ခ်စ္ၾကည္ေရး တည္ေဆာက္ၾကသည္။ 

စစ္ခ်ီတက္ၾကသည့္ အခါ စစ္သားမ်ား စုုေဆာင္းေပးပုု႔ိ ကူညီၾကသည္။ ဤသည္မွာ ဘုုရင္မ်ားႏွင့္ နယ္ရွင္မ်ား၏ ဆက္ဆံေရးျဖစ္ၿပီး မိမိတုုိ႔၏ နယ္ေျမ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ ကုုိယ္ပုုိင္ျပဌာန္းခြင့္၊ ကုုိယ္ပုုိင္အုုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ထုုိ႕ေၾကာင့္ ဘုုရင္ကုုိ ေနထြတ္ဘုုရင္၊ ေစာ္ဘြားကုုိ ေန၀င္ဘုုရင္ဟုု သမုုိင္းစာမ်ားတြင္ တင္စားေခၚေ၀ၚ သုုံးစြဲၾကျခင္းသည္ လက္ေအာက္ခံ မဟုုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပးသည္။ အထူးသျဖင့္ သွ်မ္းဘုရင္မ်ားႏွင့္ ဗမာဘုရင္မ်ားသည္ သူတျပန္ကုိယ္ျပန္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ခုိင္လုံေသာ သမုိင္းအေထာက္ အထားမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းဆရာ အခ်ဳိ႕ႏွင့္ ျမန္မာ့ေက်ာင္းသုံး စာအုပ္မ်ားတြင္ ျမန္မာလူမ်ဳိးသာလ်င္ ဘုရင္ရွိခဲ့ဘူး တေယာင္ေယာင္ ထင္ေရာင္ထင္မွား ပုိ႔ခ်ခဲ့ၾကသည္ ျမင္စုုိင္း ပင္းယ အင္း၀ သည္။ သွ်မ္းေခတ္ သွ်မ္းဘုရင္မ်ား သာျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူ မြန္ႏွင့္ ရခုိင္တုိ႔သည္လဲ သူထီးသူနန္းျဖင့္ ေနထုိင္လာခဲ့ၾကရာ မြန္၊ ရခုိင္၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကခ်င္၊ သွ်မ္း၊ စသည္တုိ႔ကုိ တုိင္းရင္းသားမ်ားဟု ေခၚဆုိပါလွ်င္ လက္ရွိဗမာလူမ်ဳိးသည္လည္း တုိင္းရင္းသားပင္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ျမန္မာ ႏုိင္ငံဟုေခၚတြင္ေသာ နယ္ေျမတြင္ ဗမာလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ သီးသန္႔ခ်ဳပ္စုိးမိုးခဲ့ေသာ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးမဟုတ္ပါ ..

ဗမာမဟုတ္ေသာ တုိင္းရင္းသားတုိ႔ အားနည္းခ်က္မွာ ဥပမာ- မြန္ႏွင့္သွ်မ္း ညားၾကသည္ဆုိပါစုိ႔ ေမြးဖြားလာေသာ ကေလးသည္ မြန္စကားမတတ္ သွ်မ္းစကားလဲ မတတ္ေသာအခါ မႈလမိခင္ဖခင္ တုိ႔၏ မ်ဳိးရုိးမ်ားသည္လည္း လက္ခံျခင္းမရွိေသာအခါ ကာလ ၾကာရွည္လာသည္ႏွင့္အမွ် တုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ ဗမာျဖစ္လာသည္က မ်ားေပသည္။ ဗမာလူမ်ဳိးကုိ မူန္းတီးေသာေၾကာင့္ ထုိသုိ႔ေရးသားျခင္း မဟုတ္ပါ ..

စင္စစ္ဗမာလူမ်ဳိးဟု ေခၚတြင္မည္သူမ်ားသည္ နန္ေခ်ာင္ေခတ္မွ ပါလာေသာသူမ်ားျဖစ္၍ နန္ေခ်ာင္ ပ်ဴကုိ ၀င္သိမ္းၿပီးေနာ္ နန္ေခ်ာင္မွခြဲထြတ္ကာ ေရာက္ရွိလာသူမ်ားျဖစ္သည္ ပုဂံေခတ္တြင္လည္း ပ်ဴတုိ႔ႏွင့္ ေရာယွက္ေနထုိင္ခဲ့သူမ်ား ပင္ျဖစ္သည္။ အျပည့္အစုံ  *"۩"*

ကယားျပည္နယ္ကုုိ ႏဳိင္ငံေရးအသိုက္အဝန္းႏွင့္ အခ်ိဳ႕က သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ ကရင္နီ သို႔မဟုတ္ ကယန္းဟု ေျပာေလ့ရွိသည္။ အဂၤလိပ္လက္ထက္မွစၿပီး ကရင္နီဟုေခၚခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔က ဝတ္သည့္ အက်ႌကိုၾကည့္ျပီး ကရင္ျဖဴ၊ ကရင္နီ၊ ကရင္နက္၊ ကရင္ၾကားဟု သတ္မွတ္ေခၚဆိုေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ကရင္နီျပည္နယ္သည္ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီ ေခတ္တြင္ လြတ္လပ္ေသာ ၾကားနယ္ေျမ ျဖစ္ခဲ့သည္။   ေတာင္တန္း ျပည္မေပါင္းစည္းေရးကိစၥ၌ ပထဝီႏိုင္ငံေရးအရ ေပါင္းစည္းေရးကို ကရင္နီျပည္နယ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက လက္ခံခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကရင္နီျပည္နယ္ကို သတ္သတ္အျဖစ္ ကယားျပည္နယ္ဟူ၍ မဲခြဲ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၈၀ (၁) (က) ပါ ကရင္နီျပည္နယ္ကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ကယားျပည္နယ္လုုိ႔   ျပင္ဆင္ ျပ႒ာန္းေပးရန္ ၁၉၅၀ ေဖေဖာ္ဝါရီတြင္ က်င္းပသည့္ လႊတ္ေတာ္၌ ကရင္နီျပည္နယ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးစိန္က အဆိုျပဳခ်က္ တင္သြင္းခဲ့သည္။ အထူးစံုးစမ္းေရး ေကာ္မတီက စံုစမ္းျပီး ၁၉၅၁ ေအာက္တိုဘာတြင္ ကရင္နီမွ ကယားဟူ၍ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။

ကရင္နီတို႔က ဒါဟာ ျမန္မာအစိုးရက တစ္ခ်ိန္က ကရင္နီျပည္နယ္ရဲ့ လြတ္လပ္မႈကို ျပည္ဖံုးကားခ်ခ်င္လို႔ ကယားဆိုၿပီး အမည္ေျပာင္းျဖစ္တယ္ဟူ၍ သူတို႔၏ သမိုင္းတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူတို႔သည္ ကယားဆိုသည္ကို မႀကိဳက္။ ကရင္နီဟု ေခၚသည္ကိုသာ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည္။


ကယား ၉ မ်ိဳး
    1.    ကယား
    2.    ဇယိမ္း
    3.    ကယမ္း (ပေဒါင္)
    4.    ေဂခို
    5.    ေဂဘား
    6.    ပရဲ(ကေယာ)
    7.    မႏူမေနာ္
    8.    ယင္းတလဲ
    9.    ယင္းေတာ္

ထုုတ္ႏုုပ္  - http://www.wikimyanmar.co

ခ်စ္ေသာ စာဖတ္ပရိသတ္ႀကီးအား အစဥ္သျဖင့္ ေလးစားလွ်က္ 

"۩"